بررسی رابطه ساختار ـ فعالیت، دانسیته الکترونی و صورتبندی مشتقات فنتانیل

فنتانیل و مشتقات آن از موثرترین و کاربردی‌ترین ضد‌دردهای مخدر و نوع خاصی از اگونیست‌های گیرنده ? هستند. این ترکیبات به‌عنوان سلاح‌های شیمیایی غیر‌کشنده شناخته می‌شوند. تعداد زیادی از مشتقات فنتانیل با هدف بررسی رابطه ساختار- فعالیت آنها و یافتن کاربردی‌ترین دارو با مناسب‌ترین خواص مانند تاثیر زیاد بدون اثرات جانبی (همچون ایست تنفسی و اعتیاد) سنتز شده‌اند. شناخته‌شده‌ترین مشتقات فنتنانیل عبارتند از: 3- متیل فنتانیل، اهم فنتانیل، لوفنتانیل، کارفنتانیل، آلفنتانیل و سوفنتانیل. دُز موثر مشتقات مختلف فنتانیل در منابع متعدد گزارش شده‌اند ولی این داده‌ها تاکنون به‌طور سیستماتیک مورد تجزیه و تحلیل قرار نگرفته‌اند. در این مقاله تاثیر 5 گروه عمده موثر در فعالیت ضد‌دردی مشتقات فنتانیل (70 ترکیب) مورد بررسی قرار گرفته‌اند. بهترین گروه‌ها شناسایی و موثرترین مشتق فنتانیل پیشنهاد شده‌است. سعی گردیده که وزن نسبی گروه‌های مختلف در تاثیر مشتقات فنتانیل تعیین‌ شود. ضمناً مقایسه داده‌های مختلف نشان داد که تاثیر گروه‌های مختلف غیر وابسته به هم نیستند. از طرف دیگر، مقایسه دانسیته الکترونی و صورتبندی مشتقات فنتانیل به روش abinitio با دُز موثر آنها صورت گرفت.