شناسایی اولویت‌های کوچک‏سازی مسکن به‌منظور بهبود کیفیت کالبدی محلات حاشیه‌نشین شهر مشهد

در شهر مشهد 8 پهنه عمده و 42 محله حاشیه ‏نشین وجود دارد. براساس آمار سال 1385 این محلات 804000 نفر جمعیت و 6354 هکتار وسعت دارد که 33% از جمعیت و 22% از وسعت شهر مشهد را شامل می‌شود. ارزیابی شرایط کیفی مسکن در این محلات حکایت از وضعیت نامناسب آن دارد. این در حالی است که در بررسی تجربیات جهانی در خصوص ارتقای کالبدی محلات حاشیه‌نشین و بهبود شرایط کیفی و کمی مسکن، موضوع کوچک‌سازی مسکن اهمیت ویژه‏ای دارد. کوچک‌سازی مسکن عبارتست از فضایی که با حداقل امکانات، شرایط مناسب زیستی- سکونتی را جهت رشد مادی و معنوی ساکنان خود فراهم می‌سازد. منتهی موفقیت چنین رویکردی می‌بایست با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی و طبیعی هر مکان انجام گیرد. با توجه به این مسیله در این مطالعه با هدف بررسی و اولویت‌بندی محلات حاشیه‌نشین شهر مشهد در خصوص کوچک‌سازی مسکن، ضمن تشکیل مدل مفهومی تحقیق، اقدام به انتخاب 14 شاخص از ویژگی‌های اجتماعی، اقتصادی و طبیعی محلات حاشیه ‏نشین شد. تعدد محلات و وسعت بالای آن، توجه به این اولویت‌بندی را ضرورت می‌بخشد. طی دهه‌های مختلف روش‌های گوناگونی به‌منظور شناسایی مناطق دارای ولویت مطرح شده‌اند. در این میان روش‌های مبتنی بر سیستم پشتیبانی فضایی چند معیاره (mc-sdss) به‌دلیل تلفیق مدل‌های تشخیص چند معیاره و سیستم اطلاعات جغرافیایی دارای اهمیت ویژه‌ای می‌باشند که در این مطالعه مورد تاکید قرار گرفته است. بهره‌گیری از این روش به‌منظور شناسایی اولویت‌های کوچک‌سازی مسکن در دو سطح دارای اهمیت است. اول: در سطح محلات و مقایسه و اولویت‌بندی آن‌ها و دوم؛ در سطح هر محله و اولویت‌بندی واحدهای مسکونی آن. این مطالعه به‌طور خاص به اولویت‌بندی محلات حاشیه‌نشین شهر مشهد می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‏دهد که محلات گلشهر، کوی شیخ حسن، بازه شیخ و شهرک شهید رجایی دارای اولویت‌های نخست کوچک‌سازی مسکن در شهر مشهد می‌باشند.