بازشناخت تجربیات معماری بومی در جنوب خراسان، جهت حفاظت و مرمت معماری خشتی

فنون ساده و در ظاهر پیش پا افتاده اجرایی در معماری سنتی، نکات فنی و کاربردی بسیاری را به همراه دارند که تحقیقهای متفاوتی را از سوی پژوهشگران می طلبد. بررسی نکات اجرایی ساختارهای خشتی، بر اساس داشته های بومی در جنوب خراسان و قابلیت آن ها برای استفاده در حفاظت و مرمت دیگر ساختارهای خشتی ایران، موضوعی است که در این مقاله به آن پرداخته می شود. بزرگترین منبع اطلاعات معماری هر منطقه، معماران بومی همان منطقه خواهند بود، زیرا ساخت معماری به واسطه شرایط متغیر مواد و مصالح، ساختار زمین شناسی و اقلیمی می تواند دارای ظریف کاریهایی باشد که جز در ذهن معمار بومی در جایی نگاشته نشده و جامعه معماری و سازه ایران، اندک اندک در حال از دست دادن این اطلاعات ارزشمند است. جهت دستیابی به این مهم، این مقاله تلاش نموده از طریق مصاحبه مستقیم با معماران بومی باتجربه بتواند بخشی از این دانش را حفاظت و قابل انتقال نماید. برای این منظور پس از بررسی های میدانی و شناسایی معماران سنتی باتجربه در منطقه جنوب خراسان و همچنین تنظیم پرسشنامه، با مراجعه حضوری، مصاحبه با 8 نفر از معماران سنتی، انجام و نتایج حاصل از آن‌ها جمع آوری و تجزیه و تحلیل گردید. بررسی حاضر در قالب یک پژوهش کاربردی- توسعه ای و با تکیه بر روش‌های ترکیبی (توصیفی، پیمایشی و میدانی اکتشافی) انجام شده و روش اصلی یافته اندوزی نیز با تکیه بر مطالعات میدانی انجام پذیرفته است. تجزیه و تحلیل انجام شده نیز از نوع تحلیل محتوا بوده که در آخر به صورت خلاصه شده در قالب توصیه هایی برای حفاظت و مرمت بنا های خشتی مورد توجه قرار گرفته اند. با توجه به نتایج حاصل، آموزه های معماری و تجربیات معماران بومی، قابلیت به روز شدن برای اقدامات مرمتی امروزه را داشته و توصیه‌هایی مفید را ارایه می دهند که توجه به آن‌ها در مواجهه حفاظتی و مرمتی موجب ضمان و بقای بناهای خشتی خواهد شد.