منظر روستایی و جلوه های پرداخت محیط طبیعی

روستاها نقش مهمی در صیانت از ارزش های محیطی و فرهنگ اقوام و دانش بومی دارند. دراین میان قابلیت های محیط طبیعی و به-ویژه چگونگی پرداخت منظر روستایی با تکیه بر بعضی عناصر طبیعی بسیار با اهمیت است. براساس مطالعات، بررسی این موضوع می تواند مبین برخی جنبه های بوم شناسی منظر و نیز ارایه دهنده برخی ویژگی های حفظ تعادل در بوم و چگونگی دوام عناصر طبیعی در شرایط خاص اقلیمی زمینه های کیفی زندگی باشد. هدف این مقاله ارایه بخشی از نتایج پژوهش های انجام شده در زمینه بررسی ماهیت و معرفی ویژگی های منظر روستایی با تکیه بر جنبه های محیط طبیعی و شرایط خاص بومی از دیدگاه معماری منظراست. در این زمینه نیز مهم ترین پرسش ها در مورد چگونگی اسکان و پایداری محیطی، جلوه های بوم شناسی در ساختار منظر روستایی و ارزش های محیط طبیعی است. روش کار، مطالعه منابع و متون تخصصی معتبر در زمینه روستا و نیز بررسی های میدانی بعضی از سکونتگاه های خاص روستایی درایران و برخی کشورهای جهان بوده است. در این مورد با توجه به اهمیت بوم، شرایط جغرافیایی و باورهای اجتماعی در هویت منظر روستایی، چگونگی پرداخت بستر زمین و نقش عناصر محیط طبیعی روستا اهمیت داشته است. بنابراین به رویکرهاینوطبیعت گرایانهای که ضمن کل نگری و درک مفاهیم پایداری، موجب مستند سازی، مطالعه های بنیادی و بازشناسی الگوهای بومی در پرداخت منظر روستایی شده اند، نیز توجه شد. این توجه به ویژه در مورد ایران، به دلیل زمینه های زیست بومی منحصر به فرد و مصادیق ارزشمند سکونتگاه های پایدار در مناطق خاص جغرافیایی نظیر گرم و خشک تا کویری، بسیار با اهمیت است. بدین ترتیب بررسی ها نشان دهنده جایگاه مهم دانش ضمنی محیطی و بوم گرایی مردم، در بهره مندی از قابلیت های طبیعی و ارزش-های فرهنگی به منظور اسکان روستا و پرداخت منظر و فضاهای باز پیرامون بافت آن است. نتایج پژوهش نیز ارایه دهنده ویژگی های منظر روستایی، برخی تعریف ها و دیدگاه های صاحبنظران از جنبه های توان محیط طبیعی و اسکان، فضای جغرافیایی روستا، اقتصاد و معیشت و جلوه های منظر فرهنگی است. به عنوان نمونه موردی نیز با تکیه بر مصادیق سکونتگاه روستایی از جمله خرانق ، میمند و الکاس، بعضی ویژگی های منظر روستایی آن ها از دیدگاه معماری منظر تبیین شده است که ارایه دهنده برخی آموزه های مهم نیز هست.