شناخت فرایند شکل‌گیری کالبد روستای سنگان (شهرستان تهران)

به رغم روند سریع شهرگرایی در ایران طی دهه‌های گذشته کشور ما هنور جامعه‌ای شهری ـ روستایی شناخته می‌شود و بسیاری از شهرهای کوچک کشور به رغم تغییرات ظاهری، از جهت مناسبات اجتماعی ـ اقتصادی و ویژگی‌های فرهنگی به روستا شبیه‌تر می‌‌باشند. روستاها سکونتگاه هایی پویا در ابعاد اجتماعی ـ اقتصادی و کالبدی ـ فضایی هستند که نگرش‌ها ، علایق و پاسخگویی به نیازها یا رویا رویی با عوامل محدود کننده در آن ها در ساخت کالبد و شکل دادن به فضا مشاهده می‌شود. پویایی مستلزم تغییرات دایمی اما بطیی و کند در کالبد روستا بوده است. با توجه به عوامل موثر در شکل‌‌گیری و فرایند زندگی روستایی، این دگرگونی‌ها می‌تواند رمز توسعه آن ها برای آینده باشد. معماری روستایی ایران به لحاظ ماهیت کارکردی و پاسخگویی به نیازهای انسانی، فعالیت‌های مردمی،‌ عناصر تولیدی و محیط زیست، مجموعه‌ای همگن از ارتباطات و کارکردها و نقش چند عملکردی فضاهای آن می‌باشد. روستای سنگان از این قاعده مستثنی نیست و کلیت آن متشکل از مجموعه‌ اجزایی است که با رابطه ای منطقی بین مجموعه فعالیت ها، رفتارها و کالبد روستا به گونه‌ای انسجام یافته ادراک می‌شوند. کالبد سنگان طی فرایندی ارگانیک براساس تعامل بین عوامل طبیعی و انسانی شکل گرفته و تکامل یافته است. بافت و مسکن روستای سنگان متاثر از این فرایند و توسط معماران بومی شکل گرفته است. سنگان از توابع بخش کن در حاشیه تهران است که با توجه به موقعیت آن در کنار پایتخت و دخالت‌هایی که طی سالهای اخیر در معماری و بافت آن انجام شده تبیین و تدوین الگوها و ضوابط طراحی و ساخت و ساز در زمینه بهسازی بافت و مسکن مبتنی بر کالبد بومی می تواند در تثبیت هویت کالبدی آن مفید واقع شود.