الگوی دهکده شهری: رهیافتی کارامد در جهت تحقق پایداری سکونتگاه های روستایی

عدم شناخت همه جانبه سکونتگاه های روستایی و عدم توجه کافی به نیازهای روستاییان، موجب افزایش روند خالی شدن روستاها از سکنه بومی شده و مهاجرت آنان از روستا به شهر را فزونی بخشیده است. از این رو، زمینه برای پیشروی ساخت و سازهای هدایت نشده شهرنشینان در بافت روستایی فراهم شده است. ساخت و سازهای ناهماهنگ با بستر طبیعی روستا در قالب ویلا و شهرک سازی، به ویژه در مورد سکونتگاه های روستایی واقع در شمال کشور که از مناظر طبیعی و چشم اندازهای منحصر به فرد برخوردار هستند، بیشتر مشهود است. ادامه این روند، نه تنها به لحاظ ناهماهنگی با بستر طبیعی روستا تهدیدی برای این بافت های روستایی می باشد، بلکه عامل تخریب محیط زیست طبیعی منطقه نیز به شمار می رود. پژوهش حاضر بر این باور است که ایجاد سکونتگاه روستایی پایدار با ابزار الگوی دهکده شهری مقوله ای دست یافتنی است و راه حلی برای مشکلات موجود و کنترل توسعه بافت های روستایی خواهد بود. در تحقیق پیشرو سعی برآن بوده است تا با استفاده از مبانی نظری، ضمن بازشناسی مفهوم الگوی دهکده شهری و بررسی تجارب جهانی مرتبط با موضوع و تبیین آن ها با توجه به شرایط بومی کشور برای یک نمونه موردی، به ارایه راهکارها و پیشنهادهایی برای دستیابی به راهبردهای کنترل توسعه و ساخت و سازهای ناهماهنگ در سکونتگاه های روستایی در کشور پرداخته شود. یافته های تحقیق نشان می دهد که تحقق ضوابط و اصول الگوی دهکده شهری در هر منطقه بر پایه هفت اصل به شرح زیر می باشد: 1- تاکید بر هویت و مقیاس انسانی با طرح فضاهای عمومی سرزنده و همساز با طبیعت؛ 2- فرم فشرده با توسعه مناسب فضا و توده کافی؛ 3- محیطی پیاده مدار و جاذب عابر پیاده با تاکید بر حمل و نقل عمومی ؛ 4- استفاده کارامد از منابع زمین و انرژی و کاربرد انرژی های نو؛ 5- اختلاط مناسب فعالیت ها و کاربری اراضی و تنوع ابنیه؛ 6- ویژگی های کالبدی خاص ناحیه، ابعاد و اندازه مشخص با نحوه استقرار روشنی از واحدهای همسایگی؛ 7- احترام به حفظ محیط زیست و توجه به عوامل زیست محیطی از طریق بهره گیری از مولفه های طبیعی سایت و ساخت و ساز همساز با محیط زیست طبیعی. کاربست اصول این الگو، بسته به شرایط هر منطقه و بعد از تطبیق با نیازهای ساکنان بومی، قابل تعمیم خواهد بود.