فرایند شکل گیری و گسترش سکونتگاههای غیررسمی (نمونه موردی: محله سهرابیه کرج)

طی دهه های اخیر به تدریج محلات نابسامان و سکونتگاههای غیررسمی، به طور عمده در حاشیه شهرهای بزرگ کشور، خارج از برنامه رسمیتوسعه شهری و به صورت خودرو شکل گرفته و گسترش یافته است. این پدیده در مطالعات شهری ب هعنوان یکی از آسیب های شهری مطرحمیباشد. در فرایند آسیب شناسی شهری یکی از مراحل بسیار مهم، شناخت دقیق و همه جانبه از آسیب می باشد. به عبارتی تنها با شناخت دقیق ازعوامل ایجاد آسیب است که می توان راهکارهای حل آن را نیز ارایه نمود. از این جهت شناخت عوامل تاثیرگذار در پیدایش و توسعه مناطقحاشیه نشین بیش از پیش لازم و ضروری به نظر می رسد. این شناخت دقیق و واقع بینانه از دو جهت سودمند واقع خواهد شد : اولاً در صورتدست یافتن به شناخت درست، موضع گیری مناسب و روشنگرایانه ای در مقابل مشکلات کالبدی و غیرکالبدی خواهیم داشت، ثانیا می توان بهراهکاری مناسب و توانمند برای جلوگیری از شکل گیری، گسترش و اصلاح وضعیت کنونی این مناطق رسید. تا کنون از سوی پژوهشگران مطالعاتشهری دلایل متعددی برای شکل گیری حاشیه نشینی ارایه گردیده است. با توجه به متنوع بودن پدیده حاشیه نشینی نمی توان دلایل وجود آنرا براییک شهر، به شهر دیگر تعمیم داد. کرج بهعنوان یکی از کلانشهرهای کشور بهعلت برخوردار بودن از جاذبه های متنوع بهعنوان مقصد تعداد کثیری ازمهاجرین می باشد. در این پژوهش به بررسی علل شکل گیری اسکان غیررسمی و فرایند گسترش آن در محله سهرابیه کرج پرداخته شده است . اینمحله با مساحتی در حدود 33 هکتار و با جمعیتی معادل 5247 نفر، در غرب شهر کرج و در کنار جاده قزلحصار قرار دارد . روش تحقیق در اینپژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و از روش پیمایشی و کتابخانه ای نیز استفاده شده است. شیوه نمونه گیری به صورت تصادفی و از هر 10خانوار یک خانوار بوده است. یافتههای این پژوهش نشان می دهد که ریشه شکل گیری سکونت در محله سهرابیه کرج به سال 1343 می رسد . اولینساکنان این محله به دنبال انجام اصلاحات ارضی و به علت وجود بسترهای مناسب طبیعی به آنجا آمده اند. بعد از انقلاب و به دنبال تشدید روندمهاجرپذیری شهر کرج و همچنین وجود مزیت های متعدد محله سهرابیه برای مهاجرین کم درآمد از قبیل ارزان بودن زمین، نزدیکی به شهر کرج ووجود جاده قزلحصار بهعنوان محور اتصالی محله سهرابیه به پیکره اصلی شهر کرج و عدم نظارت دقیق شهرداری بر ساخت و سازهای غیرمجاز، اینمحله مقصد مهاجرت تعداد زیادی از مهاجرین گردید. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد که نزدیک به 85 درصد مهاجرین به این محله ازاستانهای شمال غرب و غرب کشور و با انگیزه دستیابی به شغل بوده است. بر این اساس لزوم توزیع عادلانه امکانات در سطح این مناطق و ایجادفرصت های شغلی در آنها بهعنوان رویکرد اصلی در جلوگیری از گسترش اسکان غیررسمی در محله سهرابیه و شهر کرج مطرح می باشد.