منظر شهری شفابخش؛ تحلیلی بر انگاره‌ها و شاخص‌ها در خیابان شهری؛ مطالعه موردی: بلوار پاکنژاد، محله شهرک غرب تهران

امروزه تاثیرات محیط به‌عنوان یکی از مهم‏ترین عوامل سلامتی روان و الگوهای رفتاری انسان و همچنین تاثیر طبیعت و فضای سبز بر کاهش استرس و فشارهای روانی روزمره و ارتقای سلامت روان به اثبات رسیده است. پژوهشگران بر این باورند که طبیعت و فضای سبز می‏تواند بر کاهش استرس و فشارهای روانی روزمره و ارتقای سلامت روان موثر بوده و با توانایی مقابله با اضطراب، سلامت روان را ارتقا بخشد. هدف اصلی این پژوهش به‌کارگیری مولفه‌های شفابخشی در طراحی مناظر و محیط‏های شهری و مجهز کردن این مناظر به کیفیت‏های شفابخش و ارائه راهکارهای مناسب در جهت ایجاد مناظر شهری شفابخش است. با‌توجه‌به بازه زمانی کنونی و وجود بحران‏های اجتماعی و وضعیت اقتصادی نابسامان جامعه و صدمات روحی ناشی از آن، انجام این پژوهش دارای ضرورت زمانی است. این پژوهش که به‌منظور تحلیل انگاره‏ها و شاخص‏های مربوطه در بلوار پاکنژاد تهران انجام شده است، به لحاظ هدف و قلمروی موضوعی در حوزه پژوهش‏های کاربردی قرار دارد. ازنظر روش انجام پژوهش توصیفی- تحلیلی و تحلیل محتوا از نوع ترکیبی با گرایش به روش کیفی است. ابتدا با مطالعات کتابخانه‏ای برخی از شاخص‏های مهم استخراج و سپس با استفاده از ابزارهای تحقیق، مطالعات میدانی نظیر نقشه‌برداری رفتاری انجام شد. سپس با استفاده از مولفه‌های شفابخشی استخراج‌شده از مطالعه منابع مرتبط، پرسش‌نامه‏ای تنظیم شد. برای بررسی روایی، پرسش‌نامه به‏طور تصادفی در اختیار کاربران قرار گرفت. پاسخ‏ها با نرم‏افزار تحلیل آماری spss، تحلیل و خروجی داده‏ها به‌صورت نمودار و جداول فراوانی ارائه شد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که شاخص‌های شفابخشی تاثیرگذار در طراحی مناظر شهری شامل مواردی نظیر حضور آب، تعامل با طبیعت، تحریک حواس، آرامش محیطی، حس امنیت در فضا، رنگ‌ها، بوهای مطبوع و آواهای دلنشین هستند. درنهایت با تحلیل انگاره‌ها و شاخص‌های شفابخشی تاثیرگذار که برای طراحی یک منظر شهری شفابخش حیاتی محسوب می‏شوند، اقدامات راهبردی و راهکارهای مناسب ارائه شد. 

a healing urban landscape; an analysis of the images and indicators in the city street; case study: paknejad boulevard, shahrak-e-gharb neighborhood of tehran

today, the effects of the environment have been proven as one of the most important factors of mental health and human behavior patterns, as well as the effect of nature and green space on reducing stress and daily mental pressures and improving mental health. researchers believe that nature and green space can be effective in reducing stress and daily mental pressures and improving mental health, and with the ability to deal with anxiety, it can improve mental health. the main goal of this research is to use healing components in the design of landscapes and urban environments and equip these landscapes with healing qualities and provide appropriate solutions to create healing urban landscapes. considering the current period of time and the existence of social crises and the chaotic economic situation of the society, and the mental injuries caused by it, conducting this research is necessary. this research, which was conducted in order to analyze the related concepts and indicators in paknejad boulevard in tehran, is in the field of applied research in terms of its purpose and scope. in terms of the descriptive-analytical research method and content analysis, it is of a mixed type with a qualitative tendency. first, some important indicators were extracted with library studies, and then field studies such as behavioral mapping were conducted using research tools. then, using the healing components extracted from the study of related sources, a questionnaire was prepared. to check the validity, the questionnaire was randomly distributed to the users. the answers were analyzed with spss statistical analysis software and the data output was presented in the form of graphs and tables. the results of this research show that the effective healing indicators in the design of urban landscapes include things such as the presence of water, interaction with nature, stimulation of the senses, environmental peace, a sense of security in the space, colors, pleasant smells and pleasant sounds. finally, strategic actions and appropriate solutions were presented by analyzing the concepts and effective healing indicators that are considered vital for designing a healing urban landscape.