تحلیل یکپارچه تاب‌آوری کالبدی محدوده تاریخی بازارچه حسن‌آباد اصفهان در برابر زلزله

بافت‌های واجد ارزش تاریخی همواره چالش بزرگی در سیستم مدیریت شهری محسوب می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، در بحث افزایش ایمنی، این بافت‌ها یا تحت مداخلات بزرگ‌مقیاس قرار گرفته و یا به عنوان محدوده‌ای دست‌نخورده، در طرح‌های بالادست به حال خود رها می‌شوند؛ چراکه ایمن‌سازی آن‌ها به شیوه‌های معمول همچون تعریض معابر به جهت تسهیل امدادرسانی و یا ساخت‌وسازهای جدید با بهره‌گیری از مصالح مقاوم به قیمت نابودی یکپارچگی، مرفولوژی و درنهایت اصالت بافت‌ تاریخی تمام خواهد شد. پژوهش حاضر پس از بررسی ماهیت تاب‌آوری، ابعاد آن، تشریح تاب‌آوری کالبدی و عوامل موثر بر آن، به دنبال این است که میزان تاب‌آوری کالبدی این محدوده تاریخی را باز بررسی کند. چالش تطبیق اصول تاب‌آوری با این محدوده‌ها از جایی آغاز می‌شود که مبدا شکل‌گیری بافت‌های تاریخی به ‌پیش از تدوین این اصول بازمی‌گردد. با مطالعه اسنادی و تحلیل کیفی، تاب‌آوری کالبدی محدوده تاریخی بازارچه حسن‌آباد اصفهان با در نظر گرفتن شاخص‌های ویژه این دست بافت‌ها، همچون مصالح و فنون ساخت مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس مطالعات در جدول سوات تحلیل و پس‌ازآن در قالب نقشه تحلیل یکپارچه تاب‌آوری کالبدی پیاده‌سازی شد. مشخص شد این محدوده از حیث «سطح اشغال ابنیه»، «تراکم ساختمانی» و «فضای باز شهری» بیشترین آسیب‌پذیری را داشته و در ابعادی همچون «نوع و عمر ابنیه» به‌شرط رسیدگی و عدم فرسودگی کالبدی، وضعیتی قابل‌قبول دارد. افزون بر این، ماحصل دیگر پژوهش حاکی از آن است که اصول معاصر تاب‌آوری لرزه‌ای، به دلیل خدشه به اصالت و مرفولوژی بافت‌های واجد ارزش تاریخی، قابلیت اجرای مستقیم بر این محدوده‌ها را ندارند. اما می‌توان با در نظرگیری متغیرهایی همچون کیفیت مصالح و ایستایی سازه و همچنین به‌روزرسانی برخی اصول همچون تامین چند فضای باز کوچک‌تر به‌جای یک فضای باز اضطراری بزرگ، به ایمنی نسبی و درعین‌حال حفظ حداکثری اصالت این محدوده‌ها دست یافت و در پایان به‌منظور ارتقای تاب‌آوری کالبدی بافت تاریخی با حفظ حداکثری اصالت پیشنهاد‌هایی در سه حوزه مرمت شهری، مرمت معماری و مدیریت شهری ارائه شده است. 

integrated analysis of the physical resilience of the historic neighborhood of hassan abad bazaar in isfahan against earthquet

historic urban fabrics are always considered a main challenge in the urban management system; for example, in the discussion of improving resilience, these areas are either subjected to large-scale interventions or are not planned in development plans because securing them with the usual solutions destroys their originality. this research seeks to determine the limit of resilience of this historical area. through documentary study and qualitative analysis, the physical resilience of the historical area of hasan abad bazaar of isfahan was evaluated. it became clear that this historical area, in terms of occupancy level of the building, building density, and urban open space, has the most vulnerability. in dimensions such as type and age of the buildings, it is acceptable. it was found that the contemporary principles of resilience cannot be applied directly to historical contexts because they will damage originality and morphology. nevertheless, relative safety can be achieved by considering changes such as the quality of materials and the stability of the building and updating principles such as designing several small urban open spaces instead of one big space while preserving maximum originality. finally, to promote the physical resilience of the historical fabric along with preserving the maximum originality of suggestions in three areas, urban restoration, architectural restoration, and urban management were presented.