مرور نظام‌مند پژوهش‌های مرتبط با فرایند تبدیل سکونتگاه‌های روستایی به شهر

سکونتگاه‌های روستایی در فرایند تبدیل روستا به شهر در ابعاد گوناگون دچار تغییر می‌شوند. اگرچه این موضوع توسط پژوهشگران حوزه‌های تخصصی مختلف موردبررسی قرار گرفته است؛ اما کمتر پژوهشی به دسته‌بندی و جمع‌بندی ابعاد موردبررسی از موضوع در این پژوهش‌ها پرداخته است. ازاین‌رو در مقاله حاضر، پژوهش‌های مرتبط به‌منظور طبقه‌بندی انواع فرایندها، رویکردها، عوامل و پیامدهای شناسایی‌شده ناشی از آن، موردبررسی قرار گرفته‌اند. بدین منظور با استفاده از روش مرور نظام‌مند، چیستی و چگونگی تاثیر تبدیل شدن روستاها به شهر در 77 پژوهش موردبررسی ساختاری و محتوایی قرار گرفته است. نتایج بررسی‌های ساختاری نشان داد که در طول 20 سال گذشته این موضوع موردعلاقه پژوهشگران در حوزه‌های تخصصی مختلف از کشورهای متفاوت بوده است. از بررسی‌های محتوایی، پنج دسته اطلاعات شامل انواع نظریات مرتبط با فرایند تبدیل روستا به شهر، عوامل و آثار این فرایند، مقیاس سازمان فضایی در فرایند تبدیل روستا به شهر و انواع معیارهای به‌کاررفته در این پژوهش‌ها استخراج شد. بر این اساس، نظریه‌های مرتبط با فرایند تبدیل روستا به شهر در دو دسته نظریه‌های مرتبط با برنامه‌ریزی منطقه‌ای و نظریه‌های ارتقای مدیریت سازمانی فضا قابل تفکیک هستند. عوامل موثر بر فرایند تبدیل روستا به شهر در پژوهش‌های انجام‌گرفته در سه دسته عوامل طبیعی، سیاسی و برنامه‌ریزانه قابل تقسیم‌بندی‌اند. در ارتباط با اثرهای ناشی از تبدیل روستا به شهر، تاثیرات بازشناسی‌شده در پژوهش‌های موردمطالعه شامل شش دسته آثار شامل پایداری، محیط‌زیست، کالبد، اقتصاد، اجتماع و فرهنگ بوده‌اند. در پژوهش‌های انجام‌گرفته، سطوح سازمان فضایی مطالعه‌شده بر سه سطح سازمان فضایی خرد، میانی و کلان متمرکز بوده و شش معیار جمعیت، نظام سکونتگاهی، زیست‌محیطی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی - فرهنگی در تحلیل‌های پژوهش‌های مطالعه‌شده به کار گرفته شده‌اند. نتایج نشان داد با وجود مترتب شدن تغییرات همه‌جانبه بر تمامی ابعاد یک روستا در فرایند تبدیل آن به شهر، در پژوهش‌های انجام‌شده به ابعاد ادراکی مرتبط با هویت و حس مکان ناشی از این تغییرات کمتر پرداخته شده است و نیازمند توجه بیشتر پژوهشگران است.  

systematic review of research related to the process of transforming rural settlements into cities

rural settlements undergo various changes in the process of transforming into cities. although this topic has been studied by researchers in various specialized fields, few studies have focused on categorizing and summarizing the dimensions of this subject. therefore, this article examines relevant research to classify the types of processes, approaches, factors, and identified consequences resulting from this transformation. using a systematic review method, the nature and impact of rural-to-urban transformation have been analyzed in 77 structurally and content-wise reviewed studies. structural analysis results indicate that this topic has been of interest to researchers in various specialized fields from different countries over the past 20 years. content analysis reveals five categories of information, including various theories related to the process of rural-to-urban transformation, factors and effects of this process, spatial organization scale in the transformation process, and types of criteria used in these studies. based on this, theories related to the process of rural-to-urban transformation can be categorized into two categories: theories related to regional planning and theories related to the enhancement of spatial organizational management. the factors influencing the process of rural-to-urban transformation in the conducted research can be divided into three categories: natural, political, and planning factors. regarding the identified consequences of rural-to-urban transformation, the effects identified in the studied research include six categories: sustainability, environment, physical structure, economy, society, and culture. in the conducted research, the studied levels of spatial organization were focused on three levels: micro, meso, and macro, and six criteria of population, settlement system, environmental, physical, economic, and socio-cultural factors were used in the analyses of the studied research. the results showed that despite the comprehensive changes in all dimensions of a village in the process of transforming it into a city, the studies conducted have paid less attention to the perceptual dimensions related to identity and sense of place resulting from these changes, and researchers need to pay more attention to this aspect.