نقش سرمایه اجتماعی در توسعه روستایی مبتنی بر توان‌افزایی جوامع محلی؛ مطالعه موردی: روستای اشتیوان، شهرستان باخرز، استان خراسان رضوی

توان‌افزایی و ظرفیت‌سازی روستائیان و تشکل‌ها، یکی از پیش‌شرط‌های توسعه پایدار است. یکی از راهبردهای موثر در توسعه پایدار روستایی، نقش سرمایه اجتماعی است. سرمایه اجتماعی حاصل تعاملات میان انسان‌ها، سازمان‌ها و نهادها است که مبتنی بر اعتماد و همدلی است و به‌واسطه مشارکت و همکاری اجتماعی تسهیل می‌شود. هدف از این پژوهش، بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی (اعتماد و مشارکت اجتماعی) در توسعه روستایی جهت توان‌افزایی جوامع محلی است. در این پژوهش، سرمایه اجتماعی شبکه جوامع روستای اشتیوان، ازطریق تکمیل پرسش‌نامه تحلیل شبکه‌ای و مصاحبه مستقیم با اعضای گروه‌های خرد توسعه روستایی بررسی می‌شود. پژوهش با رویکرد شبکه‌های اجتماعی انجام گرفت. بنابراین، کارگاه‌های مشارکتی بسیج منابع اجتماعی در روستا برگزار شد که خود زمینه‌ساز تشکیل گروه‌های خرد توسعه روستایی بود. به‌منظور تحقق توانمندسازی اجتماعی باید مولفه‌های سرمایه اجتماعی مانند مشارکت و اعتماد در میان افراد تقویت شود. پیوندهای اعتماد و مشارکت میان 113 عضو در 11 گروه خرد توسعه روستایی با استفاده از شاخص‌های کمی سطح کلان شبکه بررسی شد و سرمایه اجتماعی گروه‌های خرد توسعه در مراحل مختلف قبل و بعد از اجرای پروژه بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد که میزان اعتماد، مشارکت و به‌نوعی سرمایه اجتماعی در قبل از اجرای پروژه در حد متوسط و گاهاً ضعیف بوده که پس از اجرای این پروژه میزان این مولفه‌ها افزایش یافته است. سرعت گردش و تبادل اعتماد و مشارکت بین افراد و نیز اتحاد و یگانگی بین افراد بعد از اجرای طرح افزایش یافته است. به‌طورکلی باتوجه‌به نتایج به‌دست‌آمده می‌توان بیان کرد که به دنبال اجرای این پروژه میزان سرمایه اجتماعی درون‌گروهی شبکه افزایش یافته و درواقع می‌توان استدلال نمود که پس از اجرای پروژه، با تقویت سرمایه اجتماعی، تحقق و ارتقای توانمندی جوامع روستایی امکان‌پذیر شده است.  

the role of social capital in rural development based on the empowerment of local communities; case study: eshtivan village, bakharz county, khorasan razavi province

enhancing and capacity building of rural communities and organizations is one of the prerequisites for sustainable development. one of the effective strategies for sustainable rural development is the role of social capital. social capital is the result of interactions between individuals, organizations, and institutions, based on trust and solidarity, facilitated through social participation and cooperation. the purpose of this research is to examine the dimensions of social capital (trust and social participation) in rural development for empowering local communities. in this research, the social capital of the community network in the village of eshtivan is examined through completing a questionnaire for network analysis and conducting direct interviews with members of rural development subgroups. the research was conducted with a social network approach. therefore, participatory workshops were held to mobilize social resources in the village, which in turn laid the groundwork for the formation of rural development subgroups. in order to achieve social empowerment, social capital components such as participation and trust among individuals need to be strengthened. trust and participation links among 113 members in 11 rural development subgroups were examined using quantitative indicators of network macro-level, and the social capital of these subgroups was assessed at different stages before and after project implementation. the results indicate that the level of trust, participation, and social capital was average or weak before project implementation, but increased after the project was carried out. the speed of trust and participation exchange among individuals, as well as unity and cohesion among individuals, increased after the project implementation. in general, based on the obtained results, it can be stated that the social capital within the network of subgroups increased following the implementation of this project, and it can be argued that with the strengthening of social capital, the realization and enhancement of the capacity of rural communities has become possible.