تحلیل فضایی ساختار معماری روستا در پدافند غیرعامل با مدل‌سازی vikor؛ مطالعه موردی: روستای یاسه‌چای

به‌کارگیری اصول و تدابیر پدافند غیرعامل به‌عنوان مجموعه‌ای از تمهیدات، اقدامات و طرح‌های غیرمسلحانه‌ در سکونتگاه‌های انسانی نظیر روستا باعث کاهش آسیب‌پذیری و افزایش توان مجموعه سکونتگاه‌های روستایی در مقابله با تهدیدات طبیعی و غیرطبیعی می‌شود. بنابراین مسکن و بافت روستایی به‌عنوان مهم‌ترین عناصر کالبدی مناطق روستایی نیازمند نگاه اساسی هستند. هدف این مقاله، برقراری رابطه بین فرم مسکن و بافت روستا با اصول پدافند غیرعامل است و تلاشی برای یافتن و رتبه‌بندی انواع عناصر دفاع غیرعامل در منظومه دفاعی گذشته روستای یاسه‌چای است و چگونگی تاثیر مقوله دفاع و معماری دفاعی بر شکل کالبدی آن، جهت پایداری روستا در مقابل شرایط بحرانی است. روش این پژوهش ترکیبی از دو روش توصیفی - تحلیلی و پیمایشی است و دارای رویکرد توسعه‌ای کاربردی است و از ابزار پرسش‌نامه استفاده گردیده است. شیوه تجزیه‌وتحلیل اطلاعات با کمک نرم‌افزارهای grapher، visio، spss و دیگر برنامه‌های آماری صورت گرفته است و جهت رتبه‌بندی معیارها از تکنیک vikor بهره گرفته شده است. بنا بر نتایجی که در مدل‌سازی vikor به دست آمد؛ تحلیل فضایی ساختار معماری و شهرسازی روستای یاسه‌چای بر اساس شاخص‌های پدافند غیرعامل بدین شرح است که عواملی همچون «استتار سیمای روستا با مصالح بوم‌آورد» و «پیش‌بینی فرم پلکانی خانه‌ها با بهره‌گیری از شیب زمین جهت کاهش آسیب ناشی از تخریب خانه‌ها» و «مکان‌یابی مناسب روستا با‌توجه‌به خاک مناسب و مرغوب برای کشاورزی، باغداری و زراعت در جهت تامین اقتصاد ساکنین روستا» بیشترین امتیاز را کسب نموده‌اند و عواملی همچون «پیش‌بینی مساجد و حسینیه‌های روستا به‌عنوان سرپناه اضطراری» و «کنترل ورود و خروج خانه با تفکیک عرصه‌های عمومی و خصوصی فضای خانه‌ها» کمترین امتیاز را به دست آورده‌اند. همچنین در میان اصول پدافند غیرعامل، «مکان‌یابی مناسب روستای یاسه‌چای» بیشترین و «پیش‌بینی پناهگاه» کمترین تاثیر را در به وجود آمدن فرم مسکن و بافت روستا داشته‌اند. 

spatial analysis of rural architecture structure in passive defense by vikor modeling; case study: yaseh chai village

the application of passive defensive principles and measures as a set of precautions, unarmed actions, and non-violent designs in human settlements such as villages reduces vulnerability and increases the capacity of rural settlements to cope with natural and man-made threats. therefore, rural housing and infrastructure are the most important physical elements of rural areas that require fundamental attention. the purpose of this article is to establish a relationship between the form of housing and rural infrastructure with passive defensive principles, and to attempt to identify and rank various non-military defense elements within the yaseh chai rural defense system in order to understand how defense and defensive architecture affect its physical form, and ultimately ensure the sustainability of the rural area against critical conditions.the methodology of this research is a combination of two descriptive-analytical and survey methods, by a practical development approach, using a questionnaire as a tool. the data analysis was carried out using software such as grapher, visio, spss, and other statistical programs, while vikor technique was used for ranking the criteria. based on the results obtained from the vikor modeling, the spatial analysis of the architectural and urban structure of yaseh chai village is based on non-operational defense criteria, such as hiding the village’s appearance with local materials and predicting the stair-shaped form of houses to reduce damage caused by the destruction of houses as well as suitable village location based on suitable and fertile soil for agriculture, horticulture and farming to provide for the economic needs of the inhabitants. these factors have received the highest scores, while factors such as predicting mosques and husseiniyahs in the village as emergency shelters and controlling the entry and exit of houses by distinguishing between public and private areas in the space of the houses have received the lowest scores. also, among the principles of passive defense, the appropriate location of yaseh chai village had the greatest impact and shelter prediction had the least effect on the formation of housing form and village fabric.