تحلیل نظام شکلی و فضایی الگوی خانه‌های بومی در روستای پلکانی سرآقاسید در استان چارمحال و بختیاری

الگوهای بومی خانه‌ در روستاها، گنجینه‌ای غنی از هویت، فرهنگ، آداب‌ورسوم و شناسنامه معماری هر مرزوبوم است که با مطالعه آن‌ها می‌توان به ریشه‌های فرهنگی و ارزش‌های حاکم بر جوامع مختلف پی برد. طی سالیان اخیر پژوهش‌های مختلفی پیرامون تحلیل نظام‌های معماری خانه‌های بومی روستایی در سطح کشور انجام گرفته؛ این در حالی است که سهم روستاهای پلکانی از این مطالعات بسیار اندک بوده است. روستای سرآقاسید از توابع شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری یکی از روستاهای پلکانی در کشور است که علی‌رغم تغییرات گسترده‌ای که در سیمای کالبدی روستاها در حال انجام است، بافت کالبدی این روستا کماکان مصون مانده است. همین امر سبب شد تا در پژوهش حاضر، الگوهای معماری بومی در این روستا مورد تدقیق قرار گیرد و نظام‌های فضایی، عملکردی و سازه‌ای آن تحلیل گردد. روش مورداستفاده در این پژوهش توصیفی - تحلیلی مبتنی بر مشاهدات میدانی نگارندگان در سطح روستا است. نتایج پژوهش نشان داد که شیب زمین مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری الگوهای مسکن این روستا است. به‌این‌ترتیب که وجود شیب‌های مختلف، ساخت طبقاتی ابنیه را ممکن ساخته است. همچنین به دلیل سرما و برودت هوا، ساخت فضاهای دستکند جهت استفاده از ظرفیت گرمایی زمین یکی از روش‌های ساخت در این روستا به شمار می‌رود. به لحاظ فرهنگی اجتماعی نیز خانه‌های روستای سرآقا سید به دو دسته شامل خانه‌های دارای واحد همسایگی و خانه‌های فاقد واحد همسایگی قابل دسته‌بندی هستند که آنچه باعث تعریف واحد همسایگی در نظام این خانه‌ها می‌شود، وجود «پیش‌تو» در مقابل خانه است. همچنین خانه‌ها ازنظر ساختار فضایی از نوعی الگوی سلسله‌مراتبی برخوردار هستند که به‌صورت خطی از معبر به‌عنوان حیاط تا فضای دستکند به‌عنوان بخش اندرونی خانه امتداد یافته است.

analysis of the form and spatial system of the pattern of native houses in the steppe village sar aghasid in charmahal and bakhtiari province

the indigenous patterns of the house in the villages are a rich treasure of identity, culture, customs and architectural identity of each border and environment, which can be studied by understanding the cultural roots and values ​​that govern different societies. in recent years, various researches have been conducted on the analysis of the architectural systems of indigenous rural houses in the country; however, the share of steppe villages in these studies has been very small. sar aghasid village is one of the functions of koohrang city in charmahal and bakhtiari province. it is one of the stepped villages in the country that despite the extensive changes that are taking place in the physical appearance of the villages, the physical texture of this village is still safe. this led to the present study to examine the patterns of indigenous architecture in this village and to analyze its spatial, functional and structural systems. the method used in this research is descriptive-analytical based on the field observations of the authors in the village. the results showed that the slope of the land is the most important factor in the formation of housing patterns in this village, so that the existence of different slopes has made possible the class construction of buildings; also, due to the cold and cold weather, the construction of handicraft spaces to use the heat capacity of the earth is one of the construction methods in this village. socio-culturally, the houses of saragha seyed village can be divided into two categories, including houses with a neighborhood unit and houses without a neighborhood unit. in front of you is in front of the house. also, the houses have a hierarchical pattern in terms of spatial structure, which extends linearly from the passage as a yard to dastkand space as the interior of the house.