تاثیر تناسب فضای بسته به نیمه‌باز در بهره‌گیری بهتر از شرایط اقلیمی در خانه‌های مناطق ساحلی و کوهپایه‌ای شرق گیلان

استان گیلان با داشتن اقلیمی معتدل و مرطوب، نسبت به دیگر اقلیم‌های ایران به محدوده آسایش نزدیک‌تر است؛ افزون بر آن، بهره‌گیری از مولفه‌های تابش، باد، بارش و رطوبت در ساماندهی فضایی خانه‌های بومی، منجر به شکل‌گیری فضای نیمه‌باز در کنار فضای بسته شده‌ است. به‌طورکلی قرارگیری فضاها در این اقلیم به‌گونه‌ای است که مرز مشخصی میان آن‌ها نیست. در خانه‌های بومی این مناطق از دیرباز شیوه ساخت و تناسبات در هر یک از چهار پهنه اقلیمی ساحلی، کوهپایه‌ای، دشت و کوهستان وجود داشته است که با بهره‌گیری از سامانه‌های غیرفعال، ایجاد مکانی برای زیستن آسوده، ممکن می‌شد. لذا در شرایط فعلی و با‌توجه‌به وضعیت نامطلوب زیست‌محیطی و کمبود انرژی در دنیا، این نوع از طراحی حائز اهمیت است. این مقاله با هدف بهره‌گیری بهتر از شرایط اقلیمی در طراحی خانه در پی پاسخ به این پرسش است که چه رابطه‌ای میان نسبت فضای بسته و نیمه‌باز با محدوده آسایش وجود دارد؟ و چه نسبتی از دو فضای نیمه‌باز و بسته در خانه‌های مناطق ساحلی و کوهپایه‌ای، به محدوده آسایش نزدیک‌تر است؟ این پژوهش از نوع همبستگی است؛ روش پژوهش در گام گردآوری داده‌ها مشاهده، و نمونه‌گیری میدانی، و در گام داوری، تحلیل داده‌ها و استدلال استقرایی است. مقاله، نخست به بررسی و تحلیل چگونگی تاثیر مولفه‌‌های اقلیمی بر بهینه‌سازی آسایش‌خانه‌ها می‌پردازد؛ سپس با نمونه‌گیری تصادفی، رابطه میان نسبت فضای بسته به نیمه‌باز را با محدوده آسایش در خانه‌های دو منطقه تحلیل و ارزیابی می‌کند. نتیجه مقاله این است که فضای نیمه‌باز درصد قابل‌توجهی از مساحت خانه‌ها را در نواحی ساحلی و کوهپایه‌ای به خود اختصاص داده است. تفاوت در پهنا، طول و ارتفاع و نیز جهت‌گیری ایوان در این دو پهنه ناشی از تفاوت در خرده اقلیم این دو پهنه است، و معماری بومی این منطقه توانسته با هماهنگ‌سازی خود با شرایط اقلیمی ویژه هر پهنه به بهبود آسایش گرمایی ساکنان خانه‌ها کمک رساند. در خانه‌های کوهپایه‌ای تناسب فضاهای بسته به نیمه‌باز به‌طور متوسط 3.63 و در خانه‌های ساحلی این تناسب 1.47 است. بدین ترتیب، می‌‌توان نتیجه گرفت که اگر این نسبت در خانه‌های معاصر رعایت شود، آسایش بیشتری پدید می‌آید.

the effect of proportional of closed to semi-open space in better use of climatic conditions in the houses of the coastal and foothill of east gilan

having a mild and humid climate, gilan province is closer to the comfort zone than other regions of iran. in addition, the use of radiation, wind, precipitation, and humidity components in the spatial organization of vernacular houses has led to the formation of a semi-open space next to the closed space. in general, in this climate architecture style, there is no clear border between these spaces. in the vernacular houses of these regions, there have long been ways of construction and proportions in each of the four climate zones: coastal, foothills, plains, and mountains, which made it possible to create a place for comfortable living by using passive systems. therefore, in the current situation and considering the unfavorable environmental situation and global energy issue, this type of design stands out. this study aims to make better use of the climatic condition in the design of the house in search of an answer to the question, what is the relationship between the ratio of closed and semi-open space with the range of comfort? and what proportion of the two semi-open and closed spaces, in the houses of coastal and mountain areas, is closer to the comfort zone? this research is of the correlation type. observation and field sampling is used for data collection, and inductive reasoning for data analysis. the article first investigates and analyzes how climatic components affect the comfort optimization of houses; then, by random sampling, it analyzes and evaluates the relationship between the ratio of closed to semi-open space with the range of comfort in the houses of the two regions. the results show that the semi-open space occupies a significant percentage of the area of ​​the houses in the coastal and foothill zones. the difference in the width, length, and height as well as the orientation of the porch in these two areas is due to the difference in microclimate of the two areas, and the vernacular architecture has improved the thermal comfort of the residents of the houses by harmonizing with the special climatic conditions of each area. in foothill houses, the ratio of closed to semi-open spaces is 3.63 on average, and in coastal houses, this ratio is 1.47. thus, it can be concluded that if this ratio is considered in contemporary houses, more comfort will be obtained