مروری سیستماتیک بر تولیدات علمی نمایه‌شده در پایگاه اسکوپوس در حوزه مسکن موقت پس از سانحه با تمرکز بر حوزه معماری

مسکن موقت پس از سانحه یکی از چالش‌های آمادگی در برابر سوانح در هر کشور است؛ چراکه، نیاز اساسی به مسکن موقت پایدار، مقرون‌به‌صرفه و کارآمد وجود دارد. ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تولیدات علمی حوزه مسکن موقت پس از سانحه با تمرکز بر حوزه معماری و با استفاده از روش علم‌سنجی و تحلیل محتوا، تکنیک بررسی سیستماتیک و هم‌رخدادی واژگان کلیدی انجام شد. جستجو بر اساس منابع پایگاه‌های اطلاعاتی «اسکوپوس»، «ساینس‌دایرکت» و «گوگل اسکولار» انجام گرفت. پس از بازبینی تمامی 176 منبع به‌دست‌آمده توسط مرور سیستماتیک، 71 منبع با متن کامل وارد مرحله ارزیابی شدند. مصورسازی و ترسیم نقشه‌های حاصل از اتصال داده‌های مستخرج از پایگاه‌ها، نقشه‌های حاصل از همکاری نویسندگان و هم‌تالیفی کشورها با بهره‌گیری از نرم‌افزار «وی.او.اس.ویوئر» خوشه‌بندی و ترسیم شدند. یافته‌های حاصل از نقشه هم‌رخدادی واژگان کلیدی، درمجموع 4 خوشه را در این حوزه شناسایی نمودند که واژگان «مدیریت بحران»، «سوانح طبیعی»، «توسعه پایدار»، «زلزله»، «تصمیم‌گیری» جزء واژگان پرتکرار و واژگانی نظیر «آسیب‌پذیری»، «برنامه‌های مسکن»، «بهره‌وری انرژی»، «طراحی» و «تحقیق رفتاری» در زمره واژگان با بسامد پایین بودند. مجلات برتر با بیشترین انتشار در حوزه فعالیت مسکن موقت پس‌ از سانحه از ابعاد مختلفی همچون تعداد انتشار، درجه تاثیرگذاری هر مجله، رتبه مجلات در نظام رتبه‌بندی سایمگو در سال 2020 و شاخص هرش موردبررسی قرار گرفتند. کشورهای «آمریکا»، «اسپانیا»، «ایتالیا»، «ترکیه» و «ایران» بیشترین تعداد انتشار را داشتند. عوامل اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی با درصد فراوانی 30%، 24% و 22% بیشترین عوامل بررسی‌شده در میان تولیدات علمی بودند. بیشترین رویکردهای به‌کاررفته، رویکرد مدیریتی و تکنیکی با درصد توزیع 54.41% و 32.83% بودند. یافته‌های این پژوهش علاوه بر نشان دادن نقش کم‌رنگ معماران در فرایند مسکن موقت، بر لزوم پرداخت به حوزه طراحی، دانش برنامه‌‌ریزی، علوم رفتاری و بهینه‌سازی انرژی در ایران و سطوح جهانی و آغاز تولیدات علمی برای معماران و شهرسازان در مطالعات آتی در برنامه‌ریزی‌های مدیریت بحران تاکید می‌نمایند.

a systematic review of scientific productions indexed in the scopus database in post-disaster temporary housing with a focus on architecture

post-disaster temporary housing is one of the challenges of disaster preparedness in every country; because there is a basic need for sustainable, affordable, and efficient temporary housing. this study aims to evaluate the scientific products in post-disaster temporary housing, focusing on architecture and using scientometric methods and content analysis, systematic review, and co-occurrence of keywords techniques. the search is based on scopus, science direct, and google scholar databases. after reviewing all 176 sources obtained by a systematic review, 71 full-text sources entered the evaluation phase. illustrations and mapping resulting from the co-occurrence of data extracted from databases and maps from the co-authorship of countries and scholars were clustered and plotted using vos viewer software. the findings identified a total of 4 clusters in this field: the words crisis management, natural disasters, sustainability development, earthquake, decision making are among the most frequent, and words such as vulnerability, housing programs, energy efficiency, design and behavioral research were among the keywords with low frequency. the countries of united states, spain, italy, turkey, and iran had the highest number of publications. social, economic, and environmental factors with a frequency of 30%, 24% and 22% were the most studied factors among scientific products. the most used approaches were managerial and technical, with 54.41% and 32.83%. the findings of this study emphasize the need to pay attention to design, planning and behavioral sciences, and energy optimization in iran and at global level, and start scientific production for architects and urban planners in future studies in disaster management planning, besides showing the limited role of architects in the process of temporary housing.