ارائه مدل عوامل موثر بر اجرای خط‌مشی‌های مدیریت بحران ایران با رویکرد ساختاری تفسیری

پهنه سرزمین ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی در معرض انواع سوانح طبیعی از قبیل زلزله، سیل، طوفان، خشکسالی و غیره قرار دارد. با‌توجه‌به بررسی‌ها، اجرای خط‌مشی‌های مدیریت بحران، موفقیت‌آمیز نبوده است. بنابراین هدف پژوهش، ارائه مدل عوامل موثر بر اجرای خط‌مشی‌های مدیریت بحران ایران با رویکرد ساختاری تفسیری بوده است. روش تحقیق، توصیفی - پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی بود. داده‌های تحقیق به‌صورت میدانی و به شیوه آمیخته (کیفی و کمی) جمع‌آوری شد. جامعه آماری تحقیق در بخش کیفی، 18 نفر از متخصصان و صاحب‌نظران مدیریت بحران بود که به‌صورت غیرتصادفی هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری در بخش کمی، شامل مدیران و کارشناسان سازمان مدیریت بحران و ادارات کل بحران استان‌ها (297 نفر) و مدیران ملی و استانی سازمان‌ها و نهادهای همکار و عضو شورای عالی مدیریت بحران (361 نفر) درمجموع، برابر با 658 نفر بودند که بر اساس جدول کرجسی و مورگان و با استفاده از فرمول کوکران و نمونه‌گیری تصادفی ساده تعداد 248 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. در این تحقیق‌ 49 عامل موثر بر اجرای خط‌مشی مدیریت بحران شناسایی و به‌عنوان پرسش‌نامه محقق‌ساخته استفاده شد که روایی محتوایی آن توسط 10 تن از اساتید مدیریت دانشگاه و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ تایید شد (0.89= α). برای سطح‌بندی مولفه‌ها از تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که 49 عامل در قالب 12 مولفه بر اجرای موفق خط‌مشی‌های مدیریت بحران اثرگذار است و مولفه‌ها در پنج سطح قرار گرفتند. عوامل توانمندی منابع انسانی و مهارت مجریان، منابع مالی و تجهیزاتی و عوامل مدیریتی و سازمانی در سطح زیربنایی مدل و مدیریت یکپارچه و وحدت رویه در فرایند اجرای خط‌مشی‌ها در راس مدل قرار گرفتند. چنانچه روشن بودن ماموریت‌های سازمان‌ها و نهادهای همکار، برنامه محوری، پیش‌بینی و تامین منابع مالی و تجهیزاتی و توانمندسازی منابع انسانی در اولویت‌های تصمیم و اقدام مدیران سازمان مدیریت بحران قرار گیرد، اجرای خط‌مشی‌ها تسهیل خواهد شد.

presenting a model of effective factors on the implementation of iran's crisis management policies with an interpretive structural approach

in terms of geographical location, iran #39;s territory is exposed to various natural hazards such as earthquakes, floods, storms, droughts, etc. according to the studies, the implementation of crisis management policies has not been successful. therefore, the research aims to provide a model of effective factors on the implementation of iran #39;s crisis management policies with an interpretive structural approach. the research method is descriptivesurvey and applied in terms of purpose. data were collected using a mixed method (qualitative and quantitative). the statistical population of the research in the qualitative part consisted of 18 experts and crisis management experts who were selected in purpose and nonrandomly. in the quantitative part, the statistical population included the managers and experts of the crisis management organization and the general crisis administrations of the provinces (297 people) and the national and provincial managers of the collaborating organizations and institutions and members of the supreme council of crisis management (361 people), in total, equal to 658 people. 248 people were selected as a sample based on the table of krejci and morgan and using cochran #39;s formula and simple random sampling. 49 effective factors on the implementation of the crisis management policy were identified and used as a questionnaire. content validity was confirmed by 10 university professors and its reliability was confirmed by cronbach #39;s alpha test ( alpha;=0.89). interpretive structural modeling technique was used to rank the components. the findings showed that 49 factors in the form of 12 components impact the successful implementation of crisis management policies and the components were placed in five levels. the factors of capability of human resources and skills of executives, financial and equipment resources and managerial and organizational factors were placed at the bottom level of the model and integrated management and unity of action in the process of policy implementation were located at the top of the model. if the clarity of the missions of the cooperating organizations and institutions, the key plan, forecasting and provision of financial and equipment resources, and the empowerment of human resources are prioritized in the decisions and actions of the directors of the crisis management organization, the implementation of the policies will be facilitated.