کاربست اگریتوریسم (گردشگری کشاورزی) به‌عنوان ابزاری برای بازآفرینی جوامع روستایی پایدار (مطالعه موردی: روستای گلزار در حومه شهر تهران)

بازآفرینی روستاها از طریق گردشگری و گردشگری روستایی، یکی از موضوعات حائز اهمیت در سکونت‌گاه‌‌های روستایی است و براساس اینکه چه پتانسیلی از روستا موضوع گردشگری روستای هدف باشد، نوع گردشگری آن تعیین می شود. گردشگری کشاورزی یکی از انواع گردشگری روستایی است که به‌جهت اشتغال جوامع روستایی به امر کشاورزی به‌عنوان گونه‌ای از اقتصاد محلی پایدار می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای بازآفرینی روستاهایی با پایه قوی اقتصاد کشاورزی جاذب گردشگر به‌کار گرفته شود. با هدف کاربست این نوع گردشگری در روستای گلزار، مرکز تولید گل و گیاه در مجاورت تهران، این مقاله ابتدا به ارائه مدل مفهومیِ گردشگری کشاورزی به‌صورت عام و سپس کاربست آن در روستای هدف گردشگری کشاورزی گلزار در جنوب شهر تهران پرداخته‌است. روستای گلزار، اقتصادی مبتنی بر تولید و صادرات گل‌های تزئینی دارد و بخش مسکونی آن توسط گلخانه‌های تولید و پرورش گل احاطه‌ شده‌است. نگهداری گل ها در گلخانه‌هایی فاقد کیفیت های بصری، جدایی بخش مسکونی روستا از ویژگی های منحصربه‌فرد گیاهان، فقدان بازار عرضه و فروش و ناشناخته بودن آن به‌عنوان یکی از قطب های تولید گل و گیاهان زینتی در سطح کشور از مسائل عمده این روستا به‌شمار می آید. در این مقاله ابتدا با مرور متون تخصصی از طریق تحلیل محتوا؛ چارچوب مفهومی و سپس اهداف و اصول عام کاربست گردشگری کشاورزی جهت بازآفرینی روستاهای هدف گردشگری کشاورزی ارائه شد. در مرحله بعد، سناریوهای متفاوت طراحی در این روستا، با ایده وحدت‌بخش طراحی مسیر گردشگری در راستای تحقق گردشگری کشاورزی به‌منظور بازآفرینی روستا، سناریوی یک، مسیر گردشگری چرخه‌ای، سناریوی دو، مسیر گردشگری خطی، سناریوی سه، مسیر گردشگری تلفیقی ارائه و با استفاده از ماتریس دستیابی به اهداف، سناریوی سوم، گردشگری تلفیقی، به‌عنوان سناریوی برتر انتخاب شد و در انتها با تدوین چارچوب طراحی، مجموعه سیاست های طراحی حوزه‌های مختلف زراعت، گردشگری کشاورزی، تحقیقات گل و گیاه، سکونت روستایی، نمایشگاه گل و گیاه، تفریح و سرگرمی، کانال آب تفریحی گردشگری، حفاظتی کابل فشارقوی و مسیر عبوری این روستا تدوین شدند. درنهایت به‌عنوان جمع بندی، پیشنهاداتی در جهت بسط دستاوردهای این تحقیق به روستاهایی با پتانسیل های مشابه با روستای موردتحقیق ارائه شد.

Agritourism as a Tool for Regeneration of Sustainable Rural Communities: The Case of Golzar Village near Tehran, Iran

Regeneration of villages using tourism and rural tourism is a major issue in rural settlements. The type of appropriate tourism depends on what potential of the village should be the target of tourism. Due to the prevalence of agriculture in rural communities as a type of sustainable local economy, agritourism can act as an effective tool for attracting visitors and regenerating villages with prosperous agricultural economy which are potential tourist attractions. This type of tourism refers to the agricultural activities and operations that invite tourists to the farms of the village to receive services such as Agricultural accommodation, agricultural food services, primary agritourism, direct sale of products, relaxation and agriculture, sports and agriculture, agricultural ceremonies, agricultural health care, and cultural tourism. Therefore, agritourism targets a wide variety of invaluable landscapes, natural wildlife zones, cultural values, desirable conditions for hunting, fishing, skiing, and hiking, and a good market with a large number of consumers. With the aim of promoting this type of tourism in Golzar village, which is a center of flower and plant production located to the south of Tehran, the present study first offers a conceptual model of agritourism in general and then applies this model to the case of Golzar Village. The economy of this village is based on the production and export of decorative plants and its residential district is surrounded by numerous greenhouses. The unpleasant visual features of the greenhouses, not using the decorative potential of plants in residential areas, lack of a supply market for the produced plants, and the fact that this village is not widely known in the country as a center of flower production, are among the main issues of the village. Given these issues, the present paper seeks to propose a conceptual framework of agritourism in sustainable rural communities in general and a design framework for Golzar based on agritourism in particular, thereby highlighting the development process in a planned manner. To this end, the literature was reviewed through content analysis in order to elaborate on the components of the conceptual framework of agritourism for regeneration of rural areas. Next, the general aims of the study were considered which include improvement of the local community, environmental sustainability, improvement of the economy of the region and neighborhood, and enhancement of place identity. Finally, after preparing a preliminary perspective and evaluating the conditions of the area with SWOT method, the macro and microscale aims of agritourismbased regeneration in Golzar were suggested. Based on the unifying idea of designing a tourist path to realize agritourism with the aim of rural regeneration, three design scenarios were devised for the village: 1) a tourist circular path, 2) a linear tourist path, and 3) a combined tourist path. Using Goal Achievement Matrix, the third scenario turned out to be the best scenario. In the end, after developing the design framework which consisted of different parts of the conceptual framework as well as the bestpractice scenario, a set of actions were proposed for the village in the field of farming, agritourism, flower and plant research, rural settlement, decorative plant exhibitions, leisure and recreation, tourist water canal, protection of the highvoltage electric cable, and the transportation path to the village. The paper concludes with suggestions for applying the findings of this study to rural areas with similar potential.