واکاوی مولفه‌های درون‌گرایی در معماری بومی روستای قلعه‌نوی سیستان

معماری خانه‌های روستای قلعه‌نو در سیستان هم پاسخی درخور به شیب بستر روستا داده و هم با ملاحظه‌ی اقلیم به فرهنگ پرداخته‌است. پرسش اصلی پژوهش این است که آیا درون‌گرایی به صرف سازگاری با اقلیم است یا برکنار از جبر اقلیمی، عوامل فرهنگی هم در کار است. هدف اصلی از پژوهش حاضر، تحلیل فضا در معماری بومی جهت نشان دادن مولفه‌های درون‌گرایی روستای قلعه‌نو است. این پژوهش ماهیتی بنیادی دارد، در روش کیفی است و رویکرد توصیفی و تفسیری برای تبیین موضوع اتخاذ شده‌است. گونه‌شناسی مسکن خانه‌ها را در 8 تیپ قرار می‌دهد که وجه مشترک آن‌ها وجود میانسرا است. پس از معرفی و تحلیل عناصر و اجزاء خانه‌های روستای قلعه‌نو، آرایش فضایی خانه‌ها با بهره‌گیری از گراف جهت نشان دادن چگونگی چیدمان فضاها و نحوه ارتباط آن‌ها با یکدیگر واکاوی شده‌است. با توجه به خطی بودن و توزیع نرمال داده‌های آماری، بررسی همبستگی با استفاده از ضریب پیرسون انجام شده‌است. مقدار ضریب به‌دست‌آمده در دو مورد نشان از آن دارد که نخست تعداد میانسرا با درون‌گرایی همبسته است و در مورد دوم میان تعداد فضاها با درون‌گرایی همبستگی وجود دارد. بررسی‌های در مورد روستای قلعه‌نو، ویژگی‌های عمده‌ای را درباره معماری بومی آن نشان می‌دهد که هیچ فضایی پنجره‌ای گشوده به فضای عمومی بیرون ندارد، کولک و سورک که دیدبند هستند جانشین پنجره به فضای عمومی بیرون شده‌اند، فضاهایی مانند هشتی و خم به‌عنوان مفصل درون و بیرون به ایفای نقش پرداخته‌اند، حیاط یا میانسرا نقش پررنگی دارد و گاه یک خانه پنج میانسرا دارد و اینکه در و پنجره‌ی اتاق‌ها به میانسرا گشوده می‌شود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که علاوه بر اینکه معماری بومی قلعه‌نو درون‌گراست، تاثیر وزنی عوامل فرهنگی در درون‌گرایی بیش از عوامل اقلیمی است. علاوه‌براین عامل تمایز اصلی معماری بومی قلعه‌نو از دیگر معماری‌های واقع بر شیب وجود میانسرا و تعداد آن است.

Analysis of The Components of Introversion in the Indigenous Architecture of Qaleno Village in Sistan

The architecture of the houses of Qaleno village in Sistan has responded to the slope of the village as well as taken into account the climate and culture consideration. The main question of this research is whether introversion is only for adaptation to climate or in addition to environmental force, cultural factors are involved. The main purpose of this study is to carry out a spatial analysis of indigenous architecture to show the components of introversion in Qaleno village. This research has a fundamental nature and applies a qualitative method to address the issue with a descriptiveinterpretive approach. There are eight types of housing in Qaleno village, and they all have the element of Miansara (courtyard) in common. After introducing and analyzing the elements and components of the houses, the spatial arrangement of the houses has been investigated by using graphs to show how the spaces are organized and how they relate to each other. Due to the linearity and normal distribution of statistical data, the Pearson correlation coefficient was used to analyze them. The value of the obtained coefficient in two cases indicates that in the first case, introversion correlates with the number of Miansaras; and in the second case, introversion correlates with the number of spaces. Moreover, the studies showed that Qaleno houses have no windows towards the public space, and they are substituted with Koulak and Sourak, which also act as blinds. In addition, elements such as Hashti and Kham are used to divide the exterior and the interior. Miansaras are the major elements of the houses to the extent that some houses have up to five Miansaras, which are connected to every room by windows and doors. The results of this study show that the indigenous architecture of Qaleno village is influenced more by cultural factors rather than climatic ones and is different from the architecture of other areas because of the slope and the number of Miansaras it has.