ملاحظات اخلاقی در تامین سرپناه پس از سانحه، (مطالعه‌ی موردی: روستاهای شهرستان آق قلا پس از سیل 1398 استان گلستان)

در طول سده های اخیر، رخداد سیلاب در سکونت گاه های انسانی یکی از معضلات مورد مواجهه مدنیت بشری بوده‌است؛ چراکه وقوع سیلاب موجب بروز خسارات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی جبران‌ناپذیری می شود. از مهم ترین اقدامات لازمه پس از جاری شدن سیل، فراهم کردن سکونت گاه های موقت و سپس خانه های دائمی برای آسیب دیدگان از این سانحه است. سوانح فی نفسه باعث ایجاد بی‌هنجاری می شوند. در شرایطی که هنجارهای اجتماعی دیگر توانایی تنظیم رفتارهای میان فردی را ندارند یا به طرق پیشین چندان تاثیرگذار نیستند، بررسی جنبه های اخلاقی روند تامین سرپناه برای آسیب دیدگان مقول ه ای حائز اهمیت است.در بهار سال 1398 پس از جاری شدن سیلاب و ماندابی پس از آن در شهرستان آق قلا و روستاهای اطراف بسیاری از اهالی مجبور به تخلیه خانه های خود شدند. ازجمله دلایل وقوع این سانحه می توان به بارش شدید و کم‌سابقه، کم بودن شیب زمین و عدم نفوذپذیری خاک اشاره کرد. جامعه انسانی ساکن در منطقه آق قلا از خصیصه های مذهبی، قومیتی و فرهنگی متفاوتی تشکیل شده‌است که همین امر دشواری عمل سازمان های مسئول را در رابطه با پاسخ به سانحه دوچندان می کند. در چنین شرایطی احتمال بروز بی عدالتی، در نظر نگرفتن کرامت انسانی و درنهایت تشدید التهاب و اغتشاش حاکم بر جامعه آسیب دیده بیشتر است. رویکرد در نظر گرفته‌شده برای انجام این پژوهش روش کمیکیفی و توصیفی تحلیلی است. این تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی های میدانی به انجام رسیده‌است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش بررسی مستندات موجود، کتب و مقالات، بازدید، مشاهده و عکس برداری، انجام پرسشنامه از آسیب دیدگان و مصاحبه عمیق با مردم محلی، مسئولین سازمان ها و سایر ارگان‌های دخیل در امر تامین سرپناه بوده‌است. این پژوهش نتیجه می گیرد که با در نظر گرفتن اخلاق به‌عنوان بستری جهت تشخیص سره از ناسره و تدوین گزاره هایی از اصول و ارزش ها می توان به مجموعه ای از هنجارها و درنهایت بایدها و نبایدها دست پیدا کرد. با تصویب این اصول به‌عنوان یک پروتکل و الزام رعایت آن توسط مسئولین، امدادگران و خود آسیب دیدگان می توان از اثرات بلندمدت ناهنجاری های اخلاقی پس از سانحه کاست.

Ethical Considerations in Providing Post-disaster Shelter: the Case Study of Villages of Aqqala County after the 2019 Golestan Flood

In recent decades, the occurrence of floods in human settlements has been one of the problems faced by human civilization; since floods cause irreversible physical, economic and social damage. Providing temporary shelters and permanent accommodations for disasteraffected populations is one of the most important measures to be undertaken after the flood. Disasters in their nature cause abnormalities. In situations where social norms can no longer regulate interpersonal behaviours or are not as effective as before, it is important to examine the moral aspects of the process of shelter supply for survivors.In the spring of 2019, after the flood and subsequent remained water in the city of Aqqala and surrounding villages, many residents were forced to evacuate their homes. Heavy and unprecedented rainfall, low slope and lack of soil permeability are some of the reasons leading to such disaster. The population living in the Aqqala region is composed of different religious, ethnic and cultural characteristics, which doubles the difficulty of the responsible organizations in responding to the disaster. In such circumstances, injustice, overlooking human dignity, and ultimately exacerbating the irritation and chaos in the affected society is more likely to occur.The research approach is the quantitativequalitative and descriptiveanalytical method. This research has been conducted through library studies and field surveys. The data has been collected by reviewing the available documents, books and articles, site visits, observing and photographing, conducting questionnaires with the affected communities and indepth interviews with local people, officials and other organisations involved in providing shelter.The study concludes that by considering ethics as a platform for distinguishing between the wrong and right and formulating propositions of principles and values, a set of norms and finally the dochr('39')s and donchr('39')ts can be achieved. By adopting these principles as a protocol and enforcing it to be followed by authorities, relief workers, and the survivors themselves, the longterm effects of moral abnormalities after a disaster can be mitigated.