مطالعه ساختار معماری و سیستم آب‌رسانی حمام دستکند روستای تاریخی کهنمو شهرستان اسکو

معماری دستکند دامنه کوه آتش‌فشانی سهند ازجمله گونه‌های کمتر شناخته‌شده معماری ایران است که به‌صورت جسته‌ و گریخته برخی از بناهای شاخص آن موردمطالعه قرار گرفته‌است. ازجمله بناهایی که در معماری دستکند سهند در تمامی روستاها تقریباً نمونه‌هایی تاریخی و قابل‌توجه وجود دارد، حمام‌های دستکند هستند. ازجمله ویژگی‌های این حمام که موجب می‌شود ارزش گونه شناسی معماری حمام های دستکند دامنه سهند موردتوجه قرار گیرد و درواقع ضرورت و اهمیت این تحقیق حول آن است، می توان به سیستم‌های آب‌رسانی و چگونگی ارتباط فضایی با توجه به محدودیت‌هایی فضایی در بدنه صخره‌ای اشاره نمود. روش تحقیق در رابطه با این بنا استفاده از مطالعات میدانی با حضور در محل و همچنین استفاده از روش‌های مستندسازی برای فرایند ایجاد فضاهای معماری و همچنین سیستم آب‌رسانی در کنار روش‌های ساخت‌وساز بوده‌است. هدف این مقاله، معرفی یافته‌های جدید درباره ی معماری دستکند حمام کهنمو به عنوان یکی از حمام‌های خالص و دست‌نخورده دامنه سهند است و سوالاتی از قبیل: ویژگی های معماری و کالبدی حمام کهنمو از لحاظ ساخت فضاهای دستکند چیست؟ سامانه تامین آب و گردش آن در فضاهای داخلی حمام در این ناحیه کوهستانی چگونه بوده‌است؟ را پیگیری می کند. تحقیق پیش‌رو با استفاده از بررسی های کتابخانه‌ای، مطالعه میدانی و مستندنگاری انجام‌ شده‌است.ازجمله ویژگی های قابل‌توجه حمام کهنمو سیستم آب‌رسانی و گردش آب آن است که به‌وسیله آب قنات و سیستم‌های گرمایشی آب را به‌طور مناسب برای کاربردهای گوناگون خزینه در فضای داخل حمام تهیه می‌نموده است. به‌علاوه عمده مصالح ترکیب‌شده با این‌گونه معماری در نمونه های اصیل، سنگ های پراکنده موجود در محیط کوهستان و قلوه‌سنگ‌های آتش‌فشانی در بستر رودخانه های دره های سهند هستند؛ و همچنین در ساخت فضاهای تکمیل‌کننده و یا تعمیری از ملاط های بوم آورد پایه گلی استفاده‌ شده‌است. امروزه در نمونه‌های جدید در کنار مصالح قدیمی از ملاط ماسه و سیمان استفاده زیادی می شود.

Study of the Architectural Structure and Water Supply System of the Hand-dug Bath in the Historical Village of Kahnamu, Osku County

The handdug architecture of the foothills of the Sahand volcanic mountain is one of the lesserknown types of Iranian architecture that some of its landmarks have been partially studied. Historical and remarkable examples of baths as the handdug architecture of Sahand can be found in almost all the villages. Water supply systems and spatial circulation due to space constraints in the rock are among the features that highlight the architectural typology of the handdug baths of Sahand foothills; in fact, the necessity and importance of this research revolve around them. Field survey and documentation methods for the process of creating architectural spaces as well as the water supply system along with construction techniques were used. This paper aims at presenting new findings on the handdug bath of Kahnamu, as an intact bath in Sahand foothills, and answers questions such as what are the architectural and physical features of Kahnamu bath in terms of handdug spaces? What are the water supply and circulation systems in the interior spaces of the baths in this mountainous area? Library research, field observation and documentation methods are used in this study.One of the key features of Kahnamu bath is its water supply and circulation system, which uses the water of qanat and heating systems to provide suitable water for various means in Khazineh and other interior spaces of the bath. In addition, the main materials combined with this type of architecture in the original examples are scattered rocks in the mountainous environment and volcanic rubble in the riverbeds of the Sahand valleys; also, in the construction of complementary or repair spaces, mudbased ecomortars have been used. Today, in new samples, along with old materials, sand and cement mortar is widely used.