تحلیل موقعیت مکانی روستاها نسبت به حریم گسیختگی (مطالعه موردی: گسل شمال قزوین)

در این مقاله به بررسی زون برشی گسل شمال قزوین و تحلیل موقعیت مکانی سکونتگاه های روستایی محدوده مطالعاتی گسل شمال قزوین پرداخته شده‌است. در مقاطع انتخاب‌شده وجود دره‌های عرضی در امتداد گسل امکان بررسی های مربوط به شواهد پهنه‌های برشی به‌خوبی در آن میسر گردید که خردشدگی شدید در سنگ های آذرین از نوع آندزیتی و تراکی آندزیت، کاتاکلاسیت های خردشده وجود دارد که موردتحلیل قرار گرفت. همچنین آثاری از زون‌های گسل‌خورده و شکسته‌شده (damage zone) شامل شکستگی ها و گسل های ریز و فرعی مشاهده گردید. همچنین توف های سبزرنگی که به‌صورت سالم و نسبتاً دست‌نخورده در انتهای زون برشی گسل شمال قزوین مشاهده گردید که به‌عنوان دیواره سالم کناره زون برشی تلقی گردید. با توجه به بررسی‌ها و مشاهدات صحرایی زون برشی گسل شمال قزوین در این مقطع، پهنای زون برشی به میزان 320 متر بر روی فرادیواره گسل اندازه‌گیری گردید. در ادامه با نرم افزارهای مرسوم موقعیت مکانی روستاها با محدوده حریم گسیختگی گسل شمال قزوین مقایسه گردید که درنتیجه روستاهای باراجین، حسام آباد، خرمن‌سوخته، دستجردعلیا، اهوارک، خوران، طزرکش، کیخنان، نجم آباد، رزجرد، قطبی میان، سپرنو، انگه، مزرعه لات و مزرعه خرمنلوق بر روی حریم گسیختگی گسل شمال قزوین واقع شده اند. همچنین تعداد 45 روستا در فاصله کمتر از 2 کیلومتری گسل شمال قزوین واقع ‌شده‌اند. لذا برای جلوگیری از مرگ‌ومیر ناشی از گسیختگی سطحی حین زلزله در روستاهای واقع بر روی گسل شمال قزوین، جابجایی روستا به نقطه دیگر و یا اصلاح سمت توسعه آتی روستا به خارج از حریم گسیختگی گسل شمال قزوین و برای روستاهای واقع در فاصله کمتر از 2 کیلومتری گسل شمال قزوین برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از زلزله، ساخت‌وساز مقاوم با توجه به شتاب زلزله حوزه نزدیک گسل و همچنین دوری از مناطق با احتمال رخداد زمین لغزش و سنگ افتان در روستاها در ساخت‌وساز آتی پیشنهاد گردید.

Analysis of Location of Villages in Relation to Rupture Zone (Case Study: North Qazvin Fault)

This paper studies the shear zone of North Qazvin fault and investigates the location of rural settlements in this area. In selected sections, the presence of transverse valleys along the fault made it possible to investigate the evidence of shear zones in which we can see severe crushing in igneous rocks of andesitic and trachyandesitic type, and cataclastic. Moreover, traces of faulted and fractured zones (Damage zone) including fractures and small and minor faults were observed. The study also found Intact green tuffs at the end of the shear zone of the North Qazvin fault, which was considered as the healthy wall next to the shear zone. According to the field studies and observations of the shear zone of the North Qazvin fault in this section, the width of the shear zone was measured at 320 m on the hanging wall of the fault. After that, we used common software to compare the location of villages with the rupture zone of ​​the North Qazvin fault. The results showed that the villages of Barajin, Hesamabad, KhermanSokhteh, Dastjerde Olia, Ahvarak, Khoran, Tazarkesh, Kikhanan, Najmabad, Razjerd, Qutbi Miyan, Sperno, Ange, Mazraeh Lat and Mazraeh Kharmanlough are located on the rupture zone of the North Qazvin fault. Moreover, 45 villages are located less than 2 km away from the North Qazvin fault. Therefore, it is necessary to relocate the villages that are on the rapture zone or change the direction of future developments of these villages outward, away from the rupture zone. For those villages that are located less than 2 km away from the North Qazvin fault, with regard to the acceleration of earthquakes around the fault and the phenomenon of rock fall in villages, the study proposes retrofitting in future construction.