ارزیابی اقلیمی طرح‌های بهسازی‌ مسکن روستایی (مورد مطالعه: مناطق کوهستانی استان تهران)

معماری بومی برگرفته از طبیعت، اقلیم و محیط پیرامونی است و به‌دلیل محدودیت در دسترسی به منابع انرژی فسیلی امروزی سعی نموده‌است که حداقل میزان وابستگی به این نوع منابع انرژی را داشته باشد. الگوبرداری از معماری بومی منطقه، اولین و پایدارترین اقدام در طراحی معماری همساز با اقلیم در یک منطقه اقلیمی مشخص است. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به‌عنوان متولی اصلی ساخت‌وساز در روستاهای ایران مطالعات گسترده‌ای در حوزه شناسایی و ارزیابی ویژگی‌های معماری بومی مسکن‌های روستایی انجام داده‌است و اقدام به ارائه طرح‌ بهسازی مسکن روستایی در برخی مناطق اقلیمی نموده‌است. هدف مقاله حاضر ارزیابی طرح‌های بهسازی مسکن روستایی مناطق کوهستانی استان تهران از نظر مصرف انرژی و در صورت لزوم ارائه راهکارهای اصلاحی به‌منظور بهبود عملکرد حرارتی آن‌ها می‌باشد. بدین‌منظور لازم است ابتدا مصرف انرژی طرح‌های بهسازی مسکن روستایی که توسط بنیاد مسکن تهیه گردیده‌اند، ارزیابی گردند و با مقدار استاندارد مصرف انرژی مسکن در ایران مقایسه شوند. در صورت زیاد بودن مصرف انرژی طرح‌ها نسبت به حالت استاندارد، لازم است از راهکارهای اصلاحی استفاده شود. راهکارهای اصلاحی برگرفته از ویژگی‌های کالبدی الگوی بهینه است. ویژگی‌های کالبدی الگوی بهینه نمایانگر بهینه‌ترین حالت ویژگی‌های کالبدی یک ساختمان ازجمله نسبت طول به عرض ساختمان، جهت‌گیری ساختمان، تعداد طبقات و تراکم بنا، نسبت سطح به حجم ساختمان، نسبت سطح بازشو به دیوار، نوع ارتباط الگوی بهینه با ساختمان‌های مجاور، تعداد و جهت جداره‌های خارجی مرتبط با هوای بیرون، وجود فضاهای نیمه‌باز (ایوان)، پیش‌آمدگی لبه بام، سایبان بازشوها و رنگ جداره‌های خارجی در اقلیمی مشخص است که به کمک ضوابط، استانداردها و همچنین شبیه‌سازی انرژی قابل حصول می‌باشند. دستاورد نهایی این مقاله ارزیابی و اصلاح ویژگی‌های کالبدی طرح‌های بهسازی مسکن روستایی مناطق کوهستانی استان تهران، به کمک انطباق آن‌ها با حالت بهینه‌ی ویژگی‌های کالبدی ساختمان در این اقلیم است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی است که با استفاده از ابزارهای شبیه‌سازی و نرم‌افزار energy plus 9.3 انجام شده‌است. نتایج بیانگر این موضوع است که اعمال راهکارهای اصلاحی به‌طور میانگین باعث صرفه‌جویی انرژی به میزان 29% در طرح‌های بهسازی مسکن روستایی مناطق کوهستانی استان تهران می‌شوند.

Climatic Evaluation of Projects for Improvement of Rural Housing (Case study: Mountainous Areas of Tehran Province)

Indigenous architecture is derived from nature, climate and the environment, and due to limited access to modern fossil energy sources, has tried to have the least degree of dependence on them. Imitating the indigenous architecture of a region is the first and most sustainable step in designing climatefriendly architecture. The Housing Foundation of the Islamic Revolution, as the main organization of housing in rural areas of Iran, has conducted extensive studies to identify and evaluate the features of indigenous architecture in rural housing and has presented a plan to improve rural housing in some climatic regions. The purpose of this article is to evaluate the projects of improving rural houses in mountainous areas of Tehran regarding energy consumption and, if necessary, provide corrective solutions to improve their thermal performance. For this purpose, it is necessary to first evaluate the energy consumption of rural housing in projects prepared by the Housing Foundation and compare them with the standards of energy consumption in Iran. If the level of energy consumption is higher than the standard, it is necessary to use corrective solutions. Corrective solutions are derived from the physical characteristics of the optimal model. Physical characteristics of the optimal pattern represents the optimal state of physical characteristics of a building such as lengthwidth ratio, building orientation, number of floors and building density, surfacevolume ratio, openingwall ratio, the relationship of optimal pattern with adjacent buildings, number and direction of exterior walls in terms of fresh air, the presence of semiopen spaces (porches), the protrusion of the roof, the canopies and the color of the exterior walls in a specific climate that can be achieved with the help of rules, standards and energy simulations. The final goal of this article is to evaluate and modify the physical features of the projects for improvement of rural housing in the mountainous areas of Tehran province. This is achieved by adapting them to the optimal state of the physical features of the building in this climate. The method of this research is descriptive which has been done using simulation tools and Energy Plus 9.3 software. The results indicate that the implementation of remedial strategies will save energy by 29% in these projects.