شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر ارتقای حیات جمعی فضاهای عمومی شهری با تاکید بر عامل محصوریت و اجتماع‌پذیری

در ایران با توجه به تسلط حرکت سواره بر فضاهای شهری، روزبه‌روز از میزان مقیاس انسانی و ارزش‌های اجتماعی فضاهای شهری کاسته شده‌است. متاسفانه در بسیاری از شهرهای ایران، تلاش‌هایی در راستای انسان‌محور بودن فضاهای شهری صورت نمی‌گیرد که میدان مرکزی شهر بم نیز یکی از این فضاها می‌باشد، در پژوهش حاضر با توجه به اهمیت حیات جمعی در فضاهای عمومی شهری به‌عنوان یکی از عناصر اصلی شهر و عرصه همگانی، به شناسایی عوامل موثر در ارتقای حیات جمعی در فضاهای عمومی شهری با تاکید بر عامل محصوریت و تحلیل نقش و اهمیت هر یک از عوامل شناسایی‌شده در انجام و شکوفایی فعالیت‌های اجتماعی پرداخته شد. تحقیق حاضر به‌لحاظ ماهیت، توصیفیتحلیلی و از نظر هدف کاربردی است، با استفاده از روش گروه خبرگان و نمونه‌گیری در دسترس، 83 نفر موردبررسی قرار گرفتند و مرحله تکمیل پرسش ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه داده شد. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار spss و روش‌های آماری تحلیل عاملی و مدل سنجش جذابیت استفاده شد. نتایج حاصل از یافته‌های تحقیق نشان داد که از مجموع 35 معرف مستخرج از ادبیات تحقیق و مشورت با اساتید، 3 عامل اصلی کالبدیفضایی، فعالیتیعملکردی و ادراکیمعنایی با 29 معرف شناسایی شدند که با تاکید بر عامل محصوریت و اجتماع‌پذیری در ارتقای حیات جمعی فضاهای عمومی شهری نقش دارند. همچنین مشخص شد درصورتی‌که عوامل شناسایی‌شده در فضاهای عمومی شهری ایجاد یا احیا شوند، در ارتقای فعالیت‌های اجتماعی و اختیاری نقش مهمی دارند، ولی بر فعالیت‌های اجباری تاثیری ندارند. سخن آخر اینکه محصوریت فضا اصل بنیادین در طراحی معماری و فضای شهری به‌حساب می‌آید و فضا درواقع با محصوریت شروع می‌شود و رعایت عوامل شناسایی‌شده در مقاله ی حاضر می تواند فضاهای عمومی شهری را در پیوند با سایر اصول طراحی معماری برای افراد جامعه اجتماع‌پذیر نماید.

Identification and Analysis of Factors Improving Social Life in Urban Public Spaces with Focus on Enclosure and Sociability

The dominance of vehicles in the urban spaces of Iran has continuously decreased the human scale and degraded social values. Unfortunately, the issue of humancentered designs has been rejected in many cities of Iran. The central square of Bam city is one of these spaces. In this study, with regard to the importance of social life in public urban spaces as one of the main elements of the city and public sphere, the effective factors of improving social life in urban spaces are identified. The focus of this identification is on the element of enclosure and the role and significance of each factor in flourishing social activities. The nature of this study is descriptiveanalytical, and it has a practical purpose. The study investigates the views of 83 participants in SPSS software with factor analysis and attractiveness measurement model. The results indicate that from a total of 35 identifiers extracted from the literature and the views of experts, 3 main factors (physicalspatial, activityperformance and preceptiveconceptual) are determined with 29 identifiers, which play a significant role in improving social life in urban spaces with focus on enclosure and sociability. Moreover, it was found out that the revitalization of these factors is important in improving social and optional activities without a ffecting compulsory activities. At the end, the results showed that enclosure is the fundamental principle of urban spaces and architectural design, and that the space is in fact begins with enclosures. The observance of the factors identified in this study may turn urban spaces to spaces that are sociable for people in connection with other principles of architectural design.