اولویت‌بندی توجه به شاخص‌های حس مکان در پهنه فرهنگی گردشگری جماران با استفاده از مدل ism-micmac-topsis

تهران پایتخت 200 ساله ایران در مقایسه با بسیاری از شهرهای کشور، شهری جوان و درعین‌حال دارای ساختار پیچیده سیاسی و اجتماعی است. ازاین‌رو ایجاد حس مکان و شکل‌گیری روابط اجتماعی در این کلان‌شهر با پیچیدگی‌ها‌یی روبرو بوده و نگاه جزءنگر و مدرنیستی شهرسازان و برنامه‌ریزان شهری باعث کاهش حس تعلق مخاطب و به‌دنبال آن کاهش سرزندگی این شهر شده‌است. در طرح جامع سامان‌دهی و توسعه فضاهای فرهنگی کلان‌شهر تهران، محدوده‌ای تحت عنوان پهنه فرهنگی تهران معین شده که هدف از آن ترسیم چشم‌انداز توسعه فضاهای فرهنگی در سازمان فضائی شهر تهران می‌باشد. مکان‌یابی این پهنه با توجه به ساختار طبیعی تاریخی شهر تهران و در دو بستر شمالی جنوبی و شرقی غربی است. در این پژوهش اولویت‌بندی توجه به مولفه‌های حس مکان براساس دیدگاه متخصصین از یک‌سو و استفاده‌کنندگان از فضا ازسوی‌دیگر در محور فرهنگی گردشگری جماران به‌عنوان یکی از اجزای پهنه فرهنگی تهران با استفاده از ترکیب سه مدل تفسیری ساختاری1، میک مک2 و تاپسیس3 انجام گرفته‌است. نتایج خروجی مدل تفسیری ساختاری در 5 مرحله نشان داد که شاخص میزان تعریف قلمرو به‌عنوان مهم‌ترین مولفه حس مکان بر مبنای خروجی پرسش‌نامه مرحله اول دلفی از دید خبرگان و صاحب‌نظران برنامه‌ریزی و طراحی شهری تعیین گردید. در تبیین شاخص‌های حس مکان در پهنه فرهنگی تهران و براساس خروجی مدل میک مک سه دسته شاخص »اثرگذار «، »وابسته «، »مستقل « قابل شناسایی است و شاخص »پیوندی « شناسایی نگردید .همچنین به‌منظور ارائه پیشنهادات و تعیین اولویت توجه به بهبود مولفه‌های حس مکان در پهنه فرهنگی گردشگری جماران، از ترکیب نتایج سه مدل مذکور استفاده گردید و مشخص شد در پهنه مورد مطالعه، بهبود شاخص‌های میزان حضورپذیری، میزان امنیت، میزان تعریف قلمرو و میزان بهره‌مندی از تسهیلات به‌منظور ارتقای حس مکان در اولویت قرار دارند.

Prioritization of Attention to the Factors of Sense of Place in Jamaran Cultural Tourist Zone applying the ISM-MICMAC-TOPSIS Model

Tehran, the 200yearold capital of Iran, is a young city with a complex political and social structure compared to many other cities in the country. Therefore, creating a sense of place and the formation of social relations in this metropolis has faced complexities, and the partisan and modernist view of urban planners has reduced the sense of belonging in the residents and, consequently, has reduced the vitality of this city. In the comprehensive plan for organizing and developing cultural spaces in the metropolis of Tehran, an area called the cultural zone of Tehran has been determined. The purpose of choosing this zone was to give the Tehran Space Organization an outlook for the development of cultural spaces. The boundaries of this zone are designated in accordance with the naturalhistorical structure of Tehran and is located in the northsouth and eastwest. Using the combination of three models -Interpretive Structural Modeling (ISM), Micmac, and Topsis - this paper attempted to prioritize attention towards the factors influencing the sense of place based on the views of experts and residents of Jamaran cultural tourist zone, an area located in the cultural zone of Tehran. The results of the interpretive structural modelling in 5 stages showed that the most important factor that influence the sense of place is the concept of territory. This was determined based on the first stage questionnaire of Delphi from the perspective of urban planners and design experts. Based on the output of the Micmac model, in explaining the sense of place in the cultural zone of Tehran, three categories of drivers , dependents and autonomous was identified but there was no linkage factor. At the end, in order to provide suggestions and prioritize attention towards the sense of place in Jamaran cultural tourist zone, the overall result of the three models was used, and it was found that the top priorities that needs attention to enrich the sense of place in the study area, are the sense of presence, level of security, the concept of territory, and social amenity.