تبیین اثرگذاری تحولات اقتصادی بر فضاهای معیشتی (کشاورزی و دامداری) مسکن روستایی قزوین

ابتدایی‌ترین و اصیل‌ترین صورت مسکن انسان‌های یکجانشین، مسکن روستایی است که به دنبال تغییر در شیوه کوچ‌نشینی عموماً بر پایه کشاورزی و دامداری، رشد و گسترش یافته است و بیانگر مفهوم تداخل گسترده کار و معیشت، سکونت و عدم وجود تفکیک زمانی فعالیت‌ها در نظام زندگی روستایی است. در دهه‌ی 40 در ایران، اصلاحات ارضی به‌عنوان مقطعی سرنوشت‌ساز، مبدا تحولات عمده‌ای در اقتصاد، روابط اجتماعی، مهاجرت، اشتغال، توسعه‌ی شهرنشینی قرار گرفت و آغازی بر دگرگونی در شکل کالبدی مسکن روستاها بود. سه منشا بنیادی از امور غیراقتصادی تغییر در توانمندی جوامع، تغییر در فناوری و تغییر در نهادهای عمومی جامعه در شکل‌گیری تحولات اقتصادی تاثیرگذارند. این پژوهش به دنبال فهم و تبیین فرآیند تحولات اقتصادی و چگونگی تاثیر آن بر مسکن روستایی است.در این پژوهش که از نوع توصیفی تحلیلی می‌باشد با بررسی‌های میدانی و مطالعه اسنادی کتابخانه‌ای در نظریات صاحب‌نظران این نتیجه حاصل گردید که: فرآیند تحولات اقتصادی توانسته است تنها باعث بهبود فضاهای زیستی و افزایش امکانات و تسهیلات آسایشی روستانشینان گردد، ولی فضاهای تولیدی معیشتی در مسکن روستایی به‌عنوان حلقه‌ای از نظام تولید، در طی این سال‌ها مغفول مانده است و در سازمان‌دهی فضائی مسکن روستایی در حوزه معیشتی، تنها به فضاهایی مانند انبار و طویله اشاره شده است، درحالی‌که عرصه در مسکن روستایی باغ، باغچه و زمین زراعی را نیز شامل می‌شود که مهم‌ترین بخش خانه روستایی به‌حساب می‌آید. این امر سبب شده کالبد سکونتگاه‌های روستایی به‌واسطه تغییر در الگوهای رفتاری معیشتی ساکنین، به سمت مسکن شبه شهری و اقتصاد روستایی از یک اقتصاد تولیدی به سمت اقتصاد مصرفی حرکت نماید؛ بنابراین لزوم به‌کارگیری عناصر کشاورزی (باغ، مزرعه، مرتع و دامداری) در معماری مسکن روستایی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌نماید.کلمات کلیدی: مسکن روستایی، اقتصاد، کشاورزی، رویکرد تولیدی معیشتی.ابتدایی‌ترین و اصیل‌ترین صورت مسکن انسان‌های یکجانشین، مسکن روستایی است که به دنبال تغییر در شیوه کوچ‌نشینی عموماً بر پایه کشاورزی و دامداری، رشد و گسترش یافته است و بیانگر مفهوم تداخل گسترده کار و معیشت، سکونت و عدم وجود تفکیک زمانی فعالیت‌ها در نظام زندگی روستایی است. در دهه‌ی 40 در ایران، اصلاحات ارضی به‌عنوان مقطعی سرنوشت‌ساز، مبدا تحولات عمده‌ای در اقتصاد، روابط اجتماعی، مهاجرت، اشتغال، توسعه‌ی شهرنشینی قرار گرفت و آغازی بر دگرگونی در شکل کالبدی مسکن روستاها بود. سه منشا بنیادی از امور غیراقتصادی تغییر در توانمندی جوامع، تغییر در فناوری و تغییر در نهادهای عمومی جامعه در شکل‌گیری تحولات اقتصادی تاثیرگذارند. این پژوهش به دنبال فهم و تبیین فرآیند تحولات اقتصادی و چگونگی تاثیر آن بر مسکن روستایی است.در این پژوهش که از نوع توصیفی تحلیلی می‌باشد با بررسی‌های میدانی و مطالعه اسنادی کتابخانه‌ای در نظریات صاحب‌نظران این نتیجه حاصل گردید که: فرآیند تحولات اقتصادی توانسته است تنها باعث بهبود فضاهای زیستی و افزایش امکانات و تسهیلات آسایشی روستانشینان گردد، ولی فضاهای تولیدی معیشتی در مسکن روستایی به‌عنوان حلقه‌ای از نظام تولید، در طی این سال‌ها مغفول مانده است و در سازمان‌دهی فضائی مسکن روستایی در حوزه معیشتی، تنها به فضاهایی مانند انبار و طویله اشاره شده است، درحالی‌که عرصه در مسکن روستایی باغ، باغچه و زمین زراعی را نیز شامل می‌شود که مهم‌ترین بخش خانه روستایی به‌حساب می‌آید. این امر سبب شده کالبد سکونتگاه‌های روستایی به‌واسطه تغییر در الگوهای رفتاری معیشتی ساکنین، به سمت مسکن شبه شهری و اقتصاد روستایی از یک اقتصاد تولیدی به سمت اقتصاد مصرفی حرکت نماید؛ بنابراین لزوم به‌کارگیری عناصر کشاورزی (باغ، مزرعه، مرتع و دامداری) در معماری مسکن روستایی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌نماید.

The Impact of Economic Change on Livelihood Spaces (Agriculture and Animal Husbandry); Qazvin Rural Housing

Rural housing is the most primitive and original form of housing for people with fixed habitation. It has developed and expanded due to the changes in the forms of nomadism, especially those that occurred based on agriculture and animal husbandry. of the society mdash; are influential in encouraging economic changes. This study seeks to understand Rural housing reflects the concept that the spaces of livelihood and living are mostly interrelated and that there are no definite time boundaries between activities in rural life. The Iranian Land Reform, a prominent landmark in the 1960s, has been the starting point of major changes in the economy, social relations, migration, occupation, and urban development and marked a major shift in the physical form of rural housing. Three fundamental sources of noneconomic affairs mdash;changes in the knowledge and science of societies, changes in technology, and changes in the public institutions and explain the process of economic change and how it affects rural housing.In this descriptiveanalytical study, with the help of field and desk studies and investigation of the ideas of theorists, it was concluded that the process of economic change has only improved living spaces and increased facilities and local amenities for villagers, but livelihood production spaces in rural housing, as a link in the production system, has been neglected during these years. Moreover, in the spatial organization of rural housing, the only spaces that receive attention in the area of ​​livelihood are warehouses and stalls. However, in rural housing, a site also includes gardens, orchards and farms that are the most important parts of a rural house. This has changed the living patterns of residents and caused rural settlements to become semiurban. Furthermore, the productive economy of rural life has turned into a consumer economy. Therefore, the need to use agricultural elements (gardens, farms, pastures and livestock) becomes an inevitable necessity in the architecture of rural housing.