تدوین سناریوهای تاب‌آوری در برابر زلزله بر مبنای پیوندهای روستایی-شهری (مطالعه موردی: شهرستان‌های شمیرانات، دماوند و فیروزکوه)

تاب آوری برآیندی از عوامل مختلف است، طیفی از عوامل که در سطح منطقه ای تحت تاثیر پیوندهای روستاییشهری ازجمله تحرک مردم، جریان اطلاعات و ایده ها، جریان های اعتباری و مالی قرار گرفته و قادر به تقویت یا تضعیف آن می باشند. با توجه به این مسئله، مطالعه حاضر با کاربرد نرم افزار سناریوویزارد در پی طرح سناریوهای تاب آوری زلزله با توجه به پیوندهای روستایی-شهری است. بدین منظور شهرستان های دماوند، شمیرانات و فیروزکوه به دلیل قرارگرفتن در حریم گسل ها و معرفی به عنوان آسیب پذیرترین مناطق تهران در طرح آمایش این استان و رواج جریان های مهاجرتی از شهر به روستا و جریان های معکوس به ویژه به دلیل گردشگری خانه های دوم به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها دیدگاه های مختلف تاب آوری در انطباق با پیوندهای روستای-یشهری قرار گرفته و تاثیرگذارترین شاخص ها با تحلیل تاثیرات متقاطع انتخاب شدند تا بدین ترتیب بر مبنای آن ها بتوان سناریوها را طرح نمود. نتایج در قالب ماتریسی با 46 وضعیت در دو بخش وضعیت موجود و سناریوها ارزیابی شدند. وضعیت موجود نشان دهنده غلبه وضعیت بحرانی بر مطلوب است. افزایش شهرنشینی، حاشیه نشینی و عدم استقرار مردم شهری در روستاها که عمدتاً برای گذارن اوقات فراغت به روستا مهاجرت می کنند، عدم تشکیل نهادهای مردمی با وجود وضعیت مناسب همکاری، همزیستی و اعتماد بین مردمی، عدم وجود قوانین در رابطه با آمادگی، واکنش و مقابله با زلزله علل اصلی پدیده آورنده و تشدیدکننده شرایط بحرانی هستند. طرح سناریوها ، وضعیتی معکوس یعنی غلبه سناریوهای مطلوب بر بحرانی را نشان می دهد بدان معنا که اتفاق افتادن اکثر وضعیت ها، نه تنها وضعیت دیگر را محدود نساخته بلکه عمدتاً به تقویت و توانمندنمودن آن منجر می گردد. علت این امر آن است که شاخص های مطرح در طرح سناریوهای تاب آوری برمبنای پیوندهای روستایی-شهری، شاخص های هستند که تاثیر دوجانبه دارند یعنی در عین تاثیرپذیری از سایر شاخص ها بر آن ها نیز تاثیر می گذارند و هیچ یک شاخص وابسته نمی باشد. ضمناً قوانین شاخصی است که قادر به کنترل کل سیستم می باشند که در طرح سناریوها باید مورد توجه قرار گیرد. این دو نتیجه بار دیگر اهمیت توجه به برنامه ریزی منطقه ای و اجتناب از تفکیک فضایی سکونتگاه ها را آشکار می سازند.

Developing Earthquake Resiliency Scenarios based on Rural-Urban Linkages (Case Study: Shemiranat, Damavand and Firouzkoh)

Linkages in geographical spaces representing a region is not just a functional system which has been formed by various settlements. It rather takes its power from social, economic and physical networks and their interactions which means it is controlled by aforementioned networks. Therefore, there are always rural area and urban area with some relations or linkages. In this regard, relation mostly refers to a communication flow from an urban area to a rural area or vice versa while linkage refers to a doublesided communication flow between these two settlements. This study focuses on linkages and the networks with the characteristic of reciprocal. It is supposed to put an emphasis on just a settlement creates lots of problems while they can improve each other. However, it is believed ruralurban linkages can improve regional resiliency. The present study uses future studies methodology in order to develop earthquake resiliency scenarios based on ruralurban linkages using scenario wizard. Because of the extent of the study area, samples were selected based on the main aspects of research; earthquake and ruralurban linkages. Thus, by examining of faults zoning maps and historical trend of earthquakes in the study area and also, the most important factors in the field of rural -urban linkages such as second home tourism, immigration with a different purpose, northern and eastern regions were selected as samples. Therefore, Firouzkoh, Damavand, and Shemiranat were studied as three provinces. These samples were selected by chance from 7 districts (Taroud, Abarshive, LavasanKouckand, LavasoalBozorg, Hableroud, Dobolouk, RodbarGhasran) and 26 villages (Mosha, Mara, HesarBala, Hesar pain, Jaban, Khosravan, Sarbandan, Arou, Niknamdeh, kalan, Afje, KandOliya, Mahmod Abad, Hasarin, Amin Abad (HablehRoud), Dehgordan, Bahan, Najafdar, Osour, Tahneh, Garmabdar, Amin Abad (RoudbarGhasran), ShemshakBala, Sefid Dastan, Ahar, AmamehBala). Afterward, indicators of social, economic, institutional and physical resiliency were evaluated to develop earthquake resiliency scenarios. It must be noted that local leaders or rural municipality answered the questions. Future studies will allow us to plan according to the probable conditions and some evidence. Since we always have different evidence and probable conditions, there are a lot of scenarios for planning. To overcome this challenge, Scenario Wizard was used as a useful tool to reduce various scenarios derived from a 49*49 matrix with 13 factors. In total, there were 2097 scenarios that 40 ones are considered as logical scenarios. The selection was based on 1 consistency. After all, the scenarios were categorized into 3 groups. However, exploring ruralurban linkages have been proof for using them for regional challenges like earthquake resiliency. Although the mentioned linkages have an effect on improving resiliency, the current state showed an inconsistent state. This may be because of the lack of resiliency plans, lack of planning, training and proper notification, and failure in developing a public and private partnership, etc.The results show the advantage of consistent scenarios over inconsistent scenarios. In consequence, these linkages are useful tools for regional planning which can be used for challenging issues. On the other hand, the present condition has a completely different state. In the current condition, the inconsistent state takes advantage of the consistent state. These results prove the importance of regional planning and avoiding separating rural and urban areas in planning.