تحلیل شبکه مشارکت روستاییان در طرح‌های بهسازی بافت باارزش تاریخی (مطالعه موردی: روستای شاهکوه سفلی، شهرستان گرگان)

بافت های روستایی در ایران، گونه های بی نظیر فضایی را در دوره ای طولانی و در مکان هایی خاص ارائه می کنند که برخی از آن ها به دلیل برخورداری از ویژگی های خاص معماری، تاریخی و فرهنگی به عنوان میراثی به شمار می روند که حفظ و نگهداری آن ها از اهمیت فراوانی برخوردار است. از این رو بنیاد مسکن انقلاب اسلامی اقدام به شناسایی و اجرای طرح های بهسازی بافت باارزش تاریخی در روستاها دارای شرایط می نماید. در این رهگذر مشارکت روستاییان در این طرح ها سبب تسهیل و تضمین موفقیت آن ها می شود. یکی از مهم ترین عناصر تحقق مشارکت واقعی در جوامع پیچیده امروزی، سطح سرمایه اجتماعی در جامعه است. در این راستا، رویکرد تحلیل شبکه به عنوان نظریه و مدلی که به مطالعه ساختارها و روابط می پردازد، قادر به سنجش میزان سرمایه اجتماعی بین افراد می باشد که در چند سال اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته است. این تحقیق نیز با هدف سنجش سرمایه اجتماعی روستاییان و مشارکت آن ها در طرح های بهسازی بافت باارزش تاریخی در روستای شاهکوه سفلی شهرستان گرگان به عنوان روستای هدف گردشگری که دارای بافت باارزش تاریخی می باشد، با روش تحلیل شبکه ای پرداخته شد. در حقیقت سوال اساسی تحقیق این است که وضعیت سرمایه اجتماعی روستاییان و مشارکت آن ها در طرح های بهسازی بافت باارزش تاریخی در روستای مورد مطالعه چگونه است. بر این اساس فهرستی از افراد ذی نفوذ روستا با استفاده از روش گلوله برفی تهیه شد. در نهایت نام 43 نفر به عنوان افراد شاخص که برای این طرح در روستا همکاری داشته اند، به دست آمد. در مرحله بعد، پرسشنامه ای تهیه و داده های ماتریسی به محیط نرم افزار ucinet وارد و با استفاده از تعدادی آزمون مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. به صورت کلی نتایج این تحقیق نشان دهنده وضعیت مناسب سطح اعتماد روستاییان به یکدیگر و در عین حال وضعیت نامناسب مشارکت آن ها در طرح بهسازی بافت باارزش تاریخی روستا می باشد. همچنین بیشترین سطح اعتماد و همچنین همکاری افراد با یکدیگر به صورت درون گروهی ظهور و بروز پیداکرده است. به معنای دیگر در روستای مورد مطالعه بیشتر شاهد سرمایه مجتمعی که واجد خصلت انحصاری و اختصاصی در مقابل سرمایه اجتماعی با ویژگی غیر انحصاری و باز بودن مواجه هستیم.

Network Analysis of Rural Participation in Rural Historical Projects : A Case Study of Shahkooh Solfa, Gorgan

Due to their extensive links with the natural and historical context, rural settlements acquire many historical, cultural, natural, architectural values and hence are considered as a part of national capital. The image and physical structure of the lsquo;village rsquo; has been adversely affected by the influx of technology, culture and images of the lsquo;city rsquo; and a loss of cultural and indigenous values among the inhabitants of these settlements. However, a part of these settlements has endure partly due to the strength and architectural values embedded in their built environment.As a result, the physical development plans require a vision that takes into consideration the historical value of rural settlements. Housing Foundation of Islamic Revolution has been involved in identifying rural settlements with historical and cultural values and implementing improvement projects for them. In this process, the participation of villagers can facilitate the implementation and ensure the success of the project. Adopting a network analysis approach, this study analyzes the participation of rural people in improvement projects in settlements with historical and cultural values. The aim of this study is to evaluate the participation of villagers in the development of valuable historical fabric of Shahkooh Sofla as one of the target villages for tourism.The network analysis approach is adopted because of the importance and role of social relations and conflicts. Data was obtained through document review, field visits, questionnaire and interviews with local people. Using the snowball method, 43 people were selected for this study, who were involved in, and exerted influence on, the village affairs. At the next step, a questionnaire was prepared asking respondents the question of which of the following people have tried to facilitate the project and cooperate with you? In the last step, data was analyzed using UCINET software.Density index determines the ratio of existing links to the ones that are supposed to exist. This index in terms of confidence among the villagers was 0.6124 or 61.24% and in terms of participation was 0.1977 or 19.77%. This shows that more than 60 percent of villagers have confidence in each other, while their participation is very low and more people act based on their personal decision and not group decisions. The reciprocity index shows the ratio of reciprocal links to the ones that are supposed to exist. This index in terms of confidence among the villagers was 0.5868 or 58.68% and in terms of participation was 0.5727 or 57.27%. The transitivity index in terms of confidence among the villagers was 76.79% and in terms of participation was 53.03%.The results indicate an appropriate level of trust between villagers and at the same time very low level of cooperation and participation among them. The highest level of trust and cooperation was emerged within social groups. A greater public participation, cooperation and assistance is a necessary prerequisite for the implementation of the project. Many of the villagers are certainly willing to participate in the various stages of the project, but they assert that officials are not inclined to involve people and that most of the measures incorporated in the project has been already planned without public participation. Given that the planning and implementation of the development project lack any provision for the participation of local people, it cannot lead to sustainable development. Adopting network approach seems necessary in these projects.