ارزیابی اثر گل جالیز بر برخی ویژگی‌های مورفولوژیکی ژنوتیپ‌های توتون شرقی (.nicotiana tabacum l) و تنباکو با روش reml

در میان تنش های زنده و غیر زنده، علف‏هرز گل‏جالیز (orobanche cernua l.) مهم ترین عامل در کاهش عملکرد توتون می باشد؛ بنابراین شناسایی ژنوتیپ هایی که تحت شرایط تنش قادر به ارایه ی عملکرد نسبتاً قابل قبولی باشند، امری ضروری است. به منظور شناسایی ژنوتیپ های متحمل به گل جالیز، تعداد 92 ژنوتیپ توتون و تنباکو در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط شاهد بدون گل جالیز و آلوده گل جالیزدار در مرکز تحقیقات توتون ارومیه طی دو سال 1386-87 و 1387-88 از نظر صفات تاریخ گلدهی، ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ، وزن تر و وزن خشک برگ، وزن تر و خشک بوته، وزن تر و خشک ریشه مورد بررسی قرار گرفتند. تنش گل جالیز از طریق اختلاط 0.06 گرم بذر گل جالیز با خاک گلدان اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب دو محیط آزمایش در دو سال نشان داد که بین محیط های آزمایش از نظر اغلب صفات و بین ژنوتیپ های توتون و تنباکو از نظر تمامی صفات مورد بررسی اختلاف معنی دار وجود دارد. اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در مورد تمامی صفات معنی دار بود که حاکی از وجود تنوع بین ژنوتیپ ها و عکس العمل متفاوت آن ها به گل جالیز می باشد. مقایسات میانگین نشان داد که تنش گل جالیز میانگین کلیه صفات مورفولوژیک را کاهش می دهد به طوریکه وزن تر اندام هوایی بجز برگ (23.50%) و وزن خشک اندام هوایی بجز برگ (23.70%) بیشترین درصد کاهش و صفات تاریخ گلدهی (0.7-%) و تعداد برگ (5.02%) کمترین درصد کاهش را داشتند. در مجموع بر اساس نتایج درصد کاهش میانگین کلیه صفات مشخص شد که ژنوتیپ های c.h.t.283-8 kharmanli، immni 3000، f.k.40-1، pz17، k.b، l 16a، rustica، c.h.t.209.12e، c.h.t.283-8، basma 181-8، spt 413، t.k.l و samsun 1 از نظر میانگین مجموع صفات مورد بررسی جزو حساس ترین ژنوتیپ ها به تنش گل جالیز هستند. در حالیکه ژنوتیپ های ploudive 58، ts 8، mutant 3، or-379، p.d.328، jahrom14 و lengeh نسبت به هیچ کدام از صفات کاهش نشان ندادند و جز ژنوتیپ های متحمل هستند.

evaluation of the effect of broomrape on some morphological characteristics of oriental tobacco genotypes by reml method

among biotic and abiotic stresses, broomrape (orobanche cernua l.) is the most important factor in reducing the yield of tobacco plant, so it is necessary to determine the genotypes that produce relatively acceptable yield under stress conditions. in order to identify tolerant genotypes to broomrape stress, 92 tobacco genotypes were investigated based on randomized complete block design with three replications in two control (without broomrape) and stressful (along with broomrape) environments at the research farm of urmia tobacco research centre during two successive years in terms of flowering date, plant height, leaf number, fresh and dry weight of root, leaf area, fresh and dry weight of leaf, fresh and dry weight of plant aerial parts. broomrape stress was applied by mixing 0.06 grams of broomrape seeds with pot soil. the results of analysis of variance in the two experimental environments during two years showed that there is not significant difference between the experimental environments for most of the studied traits. there was a significant difference between genotypes for all of the studied traits. genotype × environment interaction was significant for all of the studied traits indicating the presence of different reaction of genotypes within each environment. mean comparisons showed that broomrape stress reduced the mean of all morphological traits. so that the fresh weight of shoots except leaf (23.50%) and dry weight of shoots except leaf (23.70%) had the highest decrease percentage; whereas flowering date (-0.7%) and number of leaves (5.02%) had the lowest decrease percentage. in general, based on the results of the percentage reduction of mean of studied traits, it was found that c.h.t.283-8, kharmanli, immni 3000, f.k.40-1, pz17, k.b, l 16a, rustica, c.h.t.209.12e, c.h.t.283-8, basma 181-8, spt 413, t.k.l and samsun 1 are among the most susceptible genotypes to broomrape stress. while ploudive 58, ts 8, mutant 3, or-379, p.d.328, jahrom14 and lengeh genotypes did not show any decrease in any of the traits and are tolerant genotypes to broomrape stress.