مقایسه واکنش غده اکوتیپ‌های مختلف اویارسلام ارغوانی (cyperus rotundus l.) به دما و زمان

اویارسلام ارغوانی به‌عنوان یک علف‌هرز سمج در سبزیجات جنوب استان کرمان و مناطق گرمسیر شناخته شده است. به‌منظور مقایسه واکنش غده اکوتیپ های مختلف اویارسلام ارغوانی به پارامتر دما و زمان، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل سه اکوتیپ (جیرفت، کهنوج و بیرجند)،  دما در شش سطح (40، 45، 50، 55، 60 و 65 درجه سانتی‌گراد) و زمان در هشت سطح (شاهد، یک، دو، چهار، هشت، 16، 32 و 64 ساعت) بود. نتایج این آزمایش نشان داد که دمای 40 درجه سانتی‌گراد در تمامی زمان ها، تاثیر قابل توجهی بر روی صفات رشد اویارسلام نداشت، اما در دمای 45 درجه سانتی‌گراد با افزایش زمان در معرض دما، صفات مرتبط با رشد اویارسلام کاهش یافت. برآوردهای مدل لجستیک سه پارامتره نشان داد که مقدار زنده‌مانی غده یا t50 زنده‌مانی اکوتیپ جیرفت در دمای 45 سانتی‌گراد برابر با 14.64 ساعت بود، اما مقدار t50 برای دمای 50 سانتی‌گراد به 5.01 ساعت کاهش یافت که نسبت به دمای 45 سانتی‌گراد حدود 66 درصد کاهش نشان داد. این میزان در اکوتیپ کهنوج در دمای 45 سانتی‌گراد معادل 19.76 ساعت بود در‌حالی‌که در دمای 50 سانتی‌گراد مقدار این پارامتر به 2.73 ساعت (86.2 درصد) کاهش یافت. مقدار t50 برای اکوتیپ بیرجند در دمای 45 سانتی‌گراد معادل 12.90 ساعت بود اما در دمای 50 سانتی‌گراد برای کاهش 50 درصدی زنده‌مانی غده ها مقدار t50 به 8.91 ساعت (31 درصد کاهش) رسید. کاربرد اطلاعات این تحقیق می تواند نقش مهمی در مدیریت اویارسلام ارغوانی در مزارع سبزیجات داشته باشد.

tuber response of different ecotypes of purple nutsedge (cyperus rotundus l.) to temperature and exposure time

purple nutsedge causes severe damages to vegetable crops in jiroft, kahnooj and birjand. in order to evaluate the effects of high temperature and time of exposure to high temperatures on various ecotypes of purple nutsedge tubers, a factorial experiment was conducted based on randomized complete block design with 3 replications in the research greenhouse of birjand university, iran, in 2016. experimental factors consisted of 3 ecotypes (jiroft, kahnooj and birjand), different temperatures from 40 to 60°c with 5°c increments, and exposure time including 1, 2, 4, 8, 16, 32 and 64 hours. results indicated that at all exposure times, 40°c temperature did not affect the growth characteristics of purple nutsedge, while at 45 °c, increasing the exposure time decreased the growth characteristics of purple nutsedge. three-parameter logistic model estimation showed that  tuber viability (t50) at 45 °c in jiroft ecotype was 14.64 hours, it decreased to 5.01 hours  at 50 °c. t50 was about 66% lower than for 45 ° c, but it was 19.76 hours in kahnooj ecotype at 45 °c, while at 50 °c, this parameter decreased to 2.73 hours (86.2%). t50 of birjand ecotype at 45 °c was 12.90 hours, but at 50 °c, the tubers viability reduced and t50 was 8.91 hours (31% decrease). results of this research could have an important role in controlling purple nutsedge in vegetable fields.