واکنش ژنوتیپ‌های بومی و اصلاح‌شده برنج به رقابت با علف‌های هرز در سیستم کشت مستقیم

به منظور ارزیابی توان رقابتی ژنوتیپ‌های برنج با علف‌های‌هرز در سیستم کشت مستقیم و تعیین صفات مرتبط با آن، آزمایشی در سال زراعی 96-95 در ﻣﺆسسه تحقیقات برنج کشور واقع در شهرستان رشت انجام گرفت. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کرت های اصلی شامل دو سطح مدیریت علف‌هرز (رقابت کامل تحت شرایط جامعه طبیعی علف‌های‌هرز و عاری از علف هرز) و کرت های فرعی شامل 10 ژنوتیپ برنج (هاشمی، آبجی‌بوجی، تازه‌حسنی، گیلانه، شیرودی، صالح، ri18430-1، ri18430-60، ri18430-72 و ri18430-77) بودند. نتایج نشان دهنده تفاوت ژنوتیپ‌ها از نظر توانایی رقابت با علف‌های‌هرز بود. تحت شرایط عاری از علف‌های‌هرز، میزان عملکرد دانه از 3293.5 در رقم صالح تا 6796.1 کیلوگرم در هکتار در رقم شیرودی متغیر بود. تحت شرایط رقابت کامل علف‌های‌هرز نیز عملکرد دانه از 260.6 در لاین  ri18430-72تا 1291.2 کیلوگرم در هکتار در رقم هاشمی ثبت شد. تغییرات زیست توده علف‌های‌هرز در مرحله گلدهی از 153.53 تا 212.63 گرم در متر مربع بود که بالاترین و پایین‌ترین میزان آن به‌ترتیب در رقم آبجی‌بوجی و شیرودی مشاهده شد. متوسط افت نسبی عملکرد به واسطه رقابت با علف‌های‌هرز از 73.55 تا 94.1 درصد در میان ژنوتیپ های مختلف، متغیر بود. نتایج همچنین نشان دهنده وجود همبستگی مثبت معنی دار میان توانایی رقابتی و عملکرد دانه بود. ارقام هاشمی، شیرودی و لاین ri18430-60 با دارا بودن بالاترین توانایی رقابتی و عملکرد دانه (مبنای انتخاب مستقیم تحت شرایط رقابت کامل) می توانند در برنامه های مدیریت تلفیقی علف‌های‌هرز به منظور کاهش مصرف علف‌کش‌ها به کار روند. بر مبنای نتایج به دست آمده، رشد اولیه (بنیه)، شاخص سطح برگ، زیست توده و ارتفاع بوته، صفاتی هستند که همبستگی مثبت معنی داری با توان رقابتی داشته و از این رو می توانند به عنوان معیاری جهت تشخیص و انتخاب غیر مستقیم ارقام دارای توان رقابتی بالا مورد استفاده قرار گیرند.