foliar anatomical studies of ajuga chamaecistus (lamiaceae) from iran

Ajuga chamaecistus ging. ex benth. (lamiaceae) is a small subshrub, widely distributed in iran. it has four subspecies including chamaecistus, scoparia, tomentella and euphrasioides, all endemics of iran. in this study, three subspecies were collected from 16 provinces, totally 28 regions and their leaf anatomical structure was studied. the studied anatomical traits were leaf type, trichome type (glandular/non-glandular), stomata position, number of the upper and lower palisade parenchyma, number of vascular bundle, presence or absence of the fibre- sclerenchyma, presence or absence of the vascular sheath, tissue of vascular sheath, upper and lower collenchyma as qualitative traits and thickness of the upper and lower palisade parenchyma, thickness of the upper and lower cuticle, mesophyll/ vascular bundle, diameter of lamina, adaxial and abaxial stomatal density, adaxial and abaxial stomatal length, adaxial and abaxial stomatal width as quantitative traits. this study provided valuable information on the leaf anatomical structure of a. chamaecistus. the results showed that the anatomical structure of the studied subspecies are very similar. although pca analysis separated some subspecies, the anatomical traits of the leaf are not enough to separate different subspecies, to do this, other studies, such as anatomical traits of other plants structures such as petiole and stem as well as other biosystematics studies may be helpful.

مطالعه آناتومیکی برگ گونه Ging. ex Benth. Ajuga chamaecistus از تیره نعنائیان

گونه Ajuga chamaecistus یکی از گونه‌های جنس Ajuga L. و متعلق به تیره Lamiaceae می‌باشد که گسترش وسیعی در ایران دارد. این گونه دارای چهار زیرگونه chamaecistus، scoparia،tomentella و euphrasioides است که همگی انحصاری ایران می‌باشند. در این تحقیق، از سه زیرگونه موجود در 16 استان کشور و مجموعاً 28 نمونه جمع‌آوری گردید و برای اولین بار ساختار تشریحی برگ آنها مورد مطالعه قرار گرفت. صفات تشریحی مورد مطالعه عبارت بودند از: تیپ برگ، نوع کرک (غده‌ای یا غیر غده‌ای)، موقعیت روزنه، تعداد لایه‌های پارانشیم فوقانی و تحتانی، وجود کانال ترشحی، تعداد دستجات آوندی رگبرگ، وجود یا عدم وجود فیبر اسکلرانشیم، وجود یا عدم وجود غلاف آوندی، نوع بافت غلاف آوندی، وجود کلانشیم فوقانی و تحتانی به عنوان صفات کیفی و ضخامت پارانشیم فوقانی و تحتانی، ضخامت کوتیکول فوقانی و تحتانی، نسبت مزوفیل به آوند، قطر پهنک، تراکم روزنه فوقانی و تحتانی، طول روزنه فوقانی و تحتانی و عرض روزنه فوقانی و تحتانی به عنوان صفات کمی. این تحقیق اطلاعات ارزشمندی در مورد ساختار تشریحی برگ گونه Ajuga chamaecistus فراهم نمود. نتایج نشان داد که ساختار تشریحی زیرگونه‌های مطالعه شده بسیار به یکدیگر شباهت دارند و اگرچه با واکاوی‌های چند منظوره(PCA) تعدادی از زیرگونه‌ها جداسازی شدند، اما صفات تشریحی برگ به تنهایی برای جداسازی زیرگونه‌های مختلف کافی نیست و حتماً همراه با آن صفات تشریحی اندام‌های دیگری مانند دمبرگ و ساقه و همچنین بررسی‌های بیوسیستماتیکی نیز باید مورد توجه قرار گیرند.