the activist role of translation in promoting cultural anti-imperialism: a historical analysis of translations rendered by ali shariati

The activist view regards translation as an influential instrument for furthering large programs of social and political change. accordingly, this study aimed to investigate the activist role of translation in promoting attitudes against cultural imperialism in iran with a focus on two translations carried out by ali shariati. to achieve this, a historical analysis of the translations was conducted using an exploratory-analytical approach. the data were collected from paratextual sources including the translator’s foreword to translations, translatorial comments in sources other than the translated books, biographical records, and news or views about translations based on d’hulst’s (2010) questions to investigate the history of translation. the data relevant to the translator and authors were collected and analyzed based on chesterman’s (2009) method of analyzing translators. the data were analyzed using tymoczko’s (2010) ideas on activism in translation. the results indicated that the translations were used as a means to develop ideas against cultural imperialism in iran via a number of measures and attempts. moreover, the translations seem to stand in the second stage of activism in a colonial or imperial context tending to reject and oppose imperialism and define an identity based on polarized thinking and binary opposites.

نقش کنش‌گرانۀ ترجمه در پیش‌برد ضدامپریالیسم فرهنگی: تحلیلی تاریخی از ترجمه‌های علی شریعتی

از منظر اکتیویسم (کنش‌گری)، ترجمه به‌مثابۀ ابزاری تأثیرگذار برای پیش‌برد تغییرات مهم اجتماعی و سیاسی تلقی می‌شود. بر این اساس، این پژوهش با هدف بررسی نقش کنش‌گرانۀ ترجمه در ترویج نگرش مخالفت با امپریالیسم فرهنگی در ایران با تمرکز بر دو ترجمه از علی شریعتی انجام شد. برای دست‌یابی به این هدف، بررسی تاریخی ترجمه‌ها با رویکردی اکتشافی تحلیلی انجام شد. داده‌ها از منابع فرامتنی شامل پیش‌گفتار یا مقدمۀ مترجم، نظرات ترجمانی در منابعی غیر از کتاب‌های ترجمه شده، زندگی‌نامه و اخبار یا دیدگاه‌های مربوط به ترجمه‌ها بر اساس پرسش‌های دهالست (2010) برای بررسی تاریخی ترجمه گردآوری شد. اطلاعات مربوط به مترجم و نویسندگان بر اساس روش چسترمن (2009) جمع آوری و تجزیه و تحلیل شد. داده‌ها با استفاده از نظریۀ تیماکسکو (2010) در مورد کنش‌گری در ترجمه  تحلیل شد. نتایج حاکی از آن است که ترجمه‌ به‌عنوان ابزاری برای توسعۀ نگرش مخالفت با امپریالیسم فرهنگی در ایران مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه بر این، به نظر می‌رسد که ترجمه‌ها در مرحلۀ دوم کنش‌گری در مقابله با استکبار یا امپریالیسم قرار دارند بدین ترتیب که با امپریالیسم مخالف بوده و آن را رد می‌کنند اما هم‌چنان در تلاشند که هویتی مبتنی بر تفکر دوقطبی و تضادهای دوگانه تعریف کنند.