اثر تنش شوری بر تنظیم کننده های اسمزی، عملکرد و اسانس توده های محلی زنیان (trachyspermum ammi l.)

زنیان یکی از مهم ترین گیاهان دارویی منطقه زاهدان است. تنش شوری و خشکی از عوامل مهم کاهش عملکرد گیاهان زراعی در استان سیستان و بلوچستان هستند. به منظور بررسی اثر تنش شوری بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی زنیان آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور زاهدان در سال 93 – 1392 انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل دو توده زنیان c1: توده محلی و c2: توده پاکستانی به عنوان فاکتور اول و پنج سطح شوری s1: شاهد، s2: 2، s3: 4، s4: 6 و s5: 8 دسی زیمنس بر متر به عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد بیشترین صفات طول ریشه، ارتفاع ساقه، وزن تر گیاه و وزن خشک گیاه و عملکرد اسانس از توده محلی و آبیاری با آب معمولی (تیمار بدون تنش شوری) به دست آمد. با افزایش شدت تنش خشکی در کلیه صفات کمی مورد اندازه گیری کاهش معنی داری مشاهده گردید، اما درصد اسانس با افزایش تنش شوری افزایش یافت. اندازه گیری غلظت تنظیم کننده های اسمزی نشان داد میزان غلظت پرولین و کربوهیدرات های محلول تحت تاثیر تیمار تنش شوری در مقایسه با شاهد افزایش یافتند و افزایش شدت تنش شوری موجب افزایش میزان غلظت تنظیم کننده های اسمزی شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که زنیان نسبتاً به تنش شوری مقاوم است، البته سطـوح بالای 4 دسی زیمنس بر متـر باعث کاهش ویــژگی های کمّی گیاه می شوند و در صورت وقوع شوری، این گیاه با به کارگیری مکانیزم تنظیم اسمزی و به وسیله افزایش تجمع پرولین و کربوهیدرات در هنگام مواجه با شوری، شرایط تنش را تا حدی تحمل می کند.

Effect of Salinity on Osmotic Adjustment, Yield and Essence of Local Landraces Ajowan (Trachyspermum ammi L.)

Ajowan is one of the most important medicinal plants in Zahedan region. Salinity and drought are the main causes of yield reduction of plants in Sistan and Balochestan. To evaluate the effect of salinity on yield and quality of ajowan a factorial experiment with randomized complete block design with three replications was conducted at the greenhouse of the Payam Noor University of Agriculture in Zahedan in 2016. Treatments were two populations of ajowan: C1: local and C2: Pakistani which were considered as the first factor and five salinity levels 0, 2, 4, 6 and 8 d/ms as the second. The results of this experiment showed that highest root length, stem height, plant fresh weight and plant dry weight and yield of essence belonged to local population under saline condition. Increasing salinity levels beyond 4 ds/ms decreased quantitative traits significantly but increased essential oil content and concentrations of osmotic regulants (prolin and carbohydrate) as compared to that of control. This may indicate that ajowan is tolerant to salinity.