ارزیابی عملکرد دانه و شاخص‌های تحمل به خشکی در لاین‌های گندم تحت شرایط آبیاری مطلوب و محدود در مرحله پرشدن دانه

به‌منظور شناسایی لاین یا لاین‌های متحمل به تنش‌رطوبتی بر اساس شاخص‌های مختلف و شناسایی بهترین شاخص‌های تحمل به خشکی، 4 آزمایش در سال 86- 85 در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی میاندوآب، همدان، اردبیل و مشهد با 18 لاین امید‌بخش و دو رقم شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در دو شرایط آبیاری کامل و اعمال تنش ‌رطوبتی در مرحله پرشدن دانه انجـام شـد. نتایج نشان داد که لاین‌های شماره (c-80-4)2 و (bkt/90-zhong 87)8 نام‌گذاری شده به‌نام میهن با توجه به مقادیر بالای شاخص‌های تحمل به خشکی mp، gmp، sti، harm، rdiو مقادیر کم شاخص‌های tol و ssi، عملکرد دانه بالا در شرایط مطلوب و تنش رطوبتی در مرحله پرشدن دانه به‌عنوان لاین‌های متحمل به تنش‌ رطوبتی در مرحله پرشدن دانه شناسایی شدند. با توجه به ضرایب همبستگی مثبت و معنی‌دار بین شاخص‌ها با عملکرد دانه در هر دو شرایط آبیاری و بین شاخص‌ها، مشخص گردید که انتخاب بر اساس شاخص‌های gmp، mp، sti و harm منجر به انتخاب ژنوتیپ‌هایی با عملکرد دانه بالا در هر دو شرایط آبیاری گردید. نتایج تجزیه به عامل‌ها نشان داد که 83/99 درصد از تغییرات کل توسط دو مولفه تبیین شدند. مولفه اول با توجیه 85/70 درصد از تغییرات، عملکرد بالقوه و تحمل به خشکی (شاخص‌های mp، gmp،sti، harm، rdi) و مولفه دوم با توجیه 98/28 درصد از تغییرات به‌عنوان مولفه حساسیت به تنش (شاخص‌های tol و ssi) نام‌گذاری شدند. تجزیه کلاستر نشان داد شاخص‌های sti، gmp، harm و mp در یک خوشه و tol و ssi در خوشه دیگر قرار گرفتند.