غربالگری و شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل خشکی در توده‌های بومی گندم نان

غربال و شناسایی ژنوتیپ های متحمل خشکی گندم های بومی با اجرای پژوهشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو محیط تنش و بدون تنش با 25 ژنوتیپ گندم نان در سال زراعی 1396-1395 در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین های صفات مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمیایی نشان دادند که اثر ژنوتیپ برای بیشتر صفات معنی دار بود. با توجه به ضرایب همبستگی، بین عملکرد با وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک در هر دو شرایط تنش و بدون تنش همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که ژنوتیپ شماره 10 (wc-4987) از نظر عملکرد، در هر دو شرایط تنش و بدون تنش برتر شناخته شد. همبستگی بین شاخص های مقاومت به خشکی نشان داد که شاخص‌‌های تحمل خشکی (sti)، میانگین نسبی عملکرد (mrp) و صفت عملکرد بیولوژیک با عملکرد دانه در هر دو شرایط تنش و بدون تنش همبستگی مثبت و معنی‌داری داشتند. در رتبه‌بندی بر اساس مجموع رتبه ها، میانگین رتبه‌ها و انحراف معیار رتبه‌ها، ژنوتیپ های شماره10(wc-4987)، 15(wc-47638) و 18(wc-47569) دارای بهترین رتبه بودند و به عنوان ژنوتیپ‌های‌ مقاوم به خشکی و ژنوتیپ‌های 4(wc-47341)، 16(wc-47583) و 22(wc-47467)، ژنوتیپ‌های حساس شناخته شدند. در تجزیه به عامل ها در محیط تنش، 80.55 درصد از واریانس داده‌ها توسط چهار عامل اصلی توجیه ‌شد. تجزیه خوشه‌ای به روش ward در شرایط تنش ژنوتیپ‌های مورد بررسی را به چهار گروه تقسیم کرد. روند گروه‌بندی ژنوتیپ ها تا حدودی متفاوت می‌باشد که ناشی از واکنش متفاوت ژنوتیپ های گندم نان به تنش کمبود آب و تفاوت در حساسیت یا مقاومت نسبی آنها به تنش است.

Screening and Identification of Drought Tolerant Bread Wheat Landraces (Triticum aestivum L.)

Drought is the abiotic stress to decrease yield potential. To screen and identify drought tolerant genotypes of bread wheat landraces, was studied in a randomized complete block design with three replications with two levels of stress (stress and nonstress environments) and 25 bread wheat genotypes, at the Razi University of Kermanshah in 20172018. Results of analysis of variance and mean comparison of morphological, physiological and biochemical traits showed that effect of genotype was significant for most of the traits under stress. Correlation coefficients showed a positive and significant result between yield with thousand seed weight and biological yield in both stress and nonstress conditions. Analysis of variance and mean comparisons showed that genotype No. 10 was superior under both stress and nonstress conditions. The results of correlation between drought stress indices showed that STI, MRP and biological yield were positively and significantly correlated with grain yield under both stress and nonstress conditions. Ranking of genotypes, based on sum of ranks, mean ranks and standard deviation of ranks, showed that genotypes 10, 15 and 18 were best rank and recognized as superior drought resistant genotypes, while genotypes 4, 16, and 22 were identified susceptible. Factor analysis in stress environment explained 80.55% of the variance by four main factors. Ward’s cluster analysis under stress condition divided the genotypes into four groups. Grouping of genotypes were somewhat different due to different responses of bread wheat genotypes to water deficit stress and their differences in susceptibilies or relative resistancese.