اثر تنش کم‌آبی و کودهای زیستی و شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم سورگوم دانه‌ای

گیاه سورگوم از جمله محصولات علوفه‌ای در تیره ی غلات است که به دلیل سازگاری با شرایط خشک و راندمان بالا در مصرف آب، می‌تواند در شرایط خشک و تنش خشکی عملکرد مطلوبی داشته باشد. تحقیق حاضر طی دو سال زراعی 1395 و 1396 در خرم آباد روی گیاه سورگوم دانه‌ای اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت‌های خردشده فاکتوریل با 4 تکرار و با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد. فاکتور تنش از طریق قطع آبیاری در سه سطح، آبیاری نرمال قطع آبیاری در مرحله رویشی و زایشی در کرت‌های اصلی بود. فاکتور فرعی به صورت فاکتوریل به صورت کود زیستی در سه سطح، مصرف کود شیمیایی بر اساس آزمون خاک، مصرف کود زیستی ورمی کمپوست و مصرف تلفیق ورمی کمپوست و کود شیمیایی و با دو رقم سپیده و کیمیا در کرت‌های فرعی اجرا شد. ابتدا تجزیه واریانس مرکب انجام گرفت که به دلیل معنی‌‌دار نبودن اثرات سال و اثرات متقابل سال در فاکتورهای مختلف، تجزیه واریانس بر اساس میانگین دو سال انجام شد. نتایج حاکی از معنی دار بودن تاثیر تنش و اثرات متقابل رقم با تنش و رقم با کود بر برخی صفات مورد اندازه‌گیری بود، به‌طوری‌که مشخص شد شاخص‌های کمّی، کیفی و فنولوژیکی گیاه سورگوم دانه‌ای در مرحله زایشی تحت تاثیر منفی تنش قرار گرفتند. از طرفی تاثیر کود ورمی کمپوست بر صفات مورد بررسی چشم گیر و مثبت برآورد گردید. رقم سپیده به استثنای صفت نسبت پروتئین، در مقایسه با رقم کیمیا، دارای تمامی صفات برتری بود. عملکرد دانه در شرایط قطع آبیاری در مرحله رویشی در رقم سپیده حدود 8 تن و در رقم کیمیا 4.36 تن در هکتار برآورد شدند. اما، در اثر اعمال تنش در مرحله زایشی، عملکرد دانه برای رقم سپیده 7.67 تن در هکتار و برای رقم کیمیا 4.45 تن در هکتار به دست آمد.

Effects of Water Deficit Stress and Biological and Chemical Fertilizers on Yield and Yield Components of Two Sorghum Cultivars

Sorghum (Sorghum bicolor Moench) is one of the most important forage crops in the cereal family. Due to its adaptation to arid condition and highwater use efficiency, it may produce satisfactory seed yields in arid conditions. The present study was conducted in Khorramabad province during two crop years of 2016 2017. The experiment was conducted in a randomized complete block design with splitfactorial arrangement with four replications. The stress factor was assigned to main plots through three levels of irrigation, normal irrigation, and irrigation at vegetative and reproductive stages, and subfactor to subplots, consisted of three levels of biofertilizer, soil NPK application, soil vermicompost application, and vermicompost and chemical fertilizer combining with Sepideh and Kimia cultivars. Initially, combined analysis of variance was performed. Due to the lack of significant year effect and its interaction effects by different factors, analysis of variances was performed on two years data. The effects of stress and the interaction effects of cultivar by stress and fertilizer on some traits were measured. It was found that the quantitative, qualitative and phonological indices of sorghum were directly negatively affected by stress at the reproductive stage. On the other hand, the effect of vermicompost fertilizer on the studied traits was significant and positive. Sepideh possessed the highest vahues for those traits except for protein percent, in comparison to Kimia. Grain yield was about 8 ton at irrigationinterrupt during vegetative stage for Sepideh and 4.36 t.ha1 for Kimia, but grain yield at irrigationinterrupt during reproductive stage was 7.67 and 4.45 t.ha1 for Sepideh and Kimia, respectively.