صفات مرتبط با تبادلات گازی برگ، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم (triticum aestivum l.) تحت تاثیر تراکم کاشت

از جمله عوامل بسیار مهمی که می‌تواند رشد و عملکرد محصولات زراعی را بهبود ببخشد، استفاده از تراکم مناسب کاشت، به ویژه در شرایط خاکورزی حفاظتی، می‌باشد که کشت محصول در داخل بقایای محصول قبلی انجام می‌گیرد. به منظور بررسی اثر تراکم های مختلف کاشت و رقم بر تبادلات گازی برگ ارقام گندم، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک ‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا گردید. در این آزمایش، عامل تراکم کاشت در سه سطح شامل 400، 500 و 600 بذر در متر مربع در کرت‌های اصلی و عامل رقم در 5 سطح شامل ارقام سیوند، سیروان، پیشتاز، پیشگام و پارسی در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. کاشت محصول در تاریخ 12 ابان فصل زراعی 94-1393 بر روی پشته هایی به عرض 60 سانتی متر که پوشیده از بقایای ذرت مربوط به کشت قبل بود، انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تراکم کاشت بر میزان تعرق و عملکرد دانه در سطح احتمال 5 درصد و بر صفات هدایت روزنه‌ای، فتوسنتز خالص، عملکرد کوانتومی، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و شاخص برداشت در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار بود. اثر رقم بر صفات میزان تعرق، غلظت دی‌اکسیدکربن زیر روزنه‌ای، هدایت روزنه‌ای، میزان فتوسنتز خالص، عملکرد کوانتومی، کارآیی مصرف آب لحظه‌ای، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار بود. همچنین، اثر متقابل تراکم کاشت×رقم بر صفات دمای برگ و عملکرد بیولوژیک در سطح احتمال 1 درصد و غلظت دی‌اکسیدکربن زیر روزنه در سطح احتمال 5 درصد معنی‌دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که افزایش تراکم بوته از 400 به 600 بوته در متر مربع سبب کاهش معنی‌دار میزان تعرق، هدایت روزنه‌ای، فتوسنتز خالص و عملکرد کوانتومی گردید. همچنین، افزایش تراکم سبب کاهش تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و شاخص برداشت گردید. رقم پیشگام در مقایسه با سایر ارقام مورد مطالعه، بیشترین میزان تعرق و هدایت روزنه‌ای، رقم پارسی به نوبه خود بیشترین فتوسنتز خالص، عملکرد کوانتومی و کارآیی مصرف آب لحظه‌ای و همچنین رقم سیروان بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند.

Leaf Gas Exchange, Yield and Yield Components of Wheat (Triticum aestivum L.) Cultivars as Affected by Plant Density

Determination of optimal plant density is one of the main factors that may affect crop growth and seed yield when planting is performed in the plant residues especially in conservation tillage systems. To investigate the effect of plant density on leaf gas exchange of wheat cultivars, a field split plot experiment based on randomized complete blocks design with three replications was carried out at Karaj Research Farm of Seed and Plant Improvement Institute in Iran. In this study, the main factor was three levels at plant densities (400, 500 and 600 seed per m2) assigned to main plots and five wheat cultivars (Sivand, Sirvan, Pishtaz, Pishgam and Parsi) to subplots. Results of analysis of variance showed that transpiration rate (E) (p<0.05), stomatal conductance (Gs) (p<0.01), net photosynthetic rate (Pn) (p<0.01) and Quantum yield (Qy) (p<0.01), number of grain per spike (GPS), seed weight (SW), seed yield (SY), biological yield (BY) and harvest index (HI) were affected by plant density and cultivar significantly. In addition, interaction effect of plant density×cultivar was significant on leaf temperature (LT) (p<0.01), intercellular CO2 concentration (Ci) (p<0.05) and biological yield (BY) (p<0.01). The results also indicated that increment of plant densities of 400 to 600 seed per m2 decreased E, Gs, Pn and Qy. Increasing plant density decreased GPS and HI. The Pishgam cultivar had the highest E and Gs, while higher values of Pn, Qy and water use efficiency belonged to Parsi cultivar. The highest value of SY was obtained from Sirvan cultivar.