پاسخ عملکردها و صفات زراعی پنج رقم ارزن دانه‌ای به تاریخ کاشت

به منظور بررسی اثر تاریخ های مختلف کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد پروتئین ارقام ارزن دانه ای در منطقه بیرجند، آزمایشی در سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تاریخ کاشت به عنوان عامل اصلی در سه سطح (23 اردیبهشت، 13 خرداد و 3 تیر) و رقم به عنوان عامل فرعی در پنج سطح (باستان، چماقی، پیشاهنگ، گاورس سفید و گاورس زرد) در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر تعداد پنجه در بوته، تعداد دانه در پانیکول، درجه روز رشد تا رسیدگی فیزیولوژیکی، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد پروتئین تاثیر معنی داری داشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که تاریخ کاشت 13 خرداد با میانگین 736.97 عدد بیشترینتعداد پانیکول در متر مربع و تاریخ کاشت 3 تیر با میانگین 3 گرم بیشترین وزن هزار دانه را به خود اختصاص داد. همچنین، بیشترین تعداد پانیکول در متر مربع با میانگین 742.2 عدد در رقم گاورس سفید و بیشترین وزن هزار دانه با میانگین 4.2 گرم به رقم پیشاهنگ اختصاص یافت. رقم چماقی در تاریخ کاشت 13 خرداد با میانگین 323.2 گرم در متر مربع بیشترین عملکرد دانه و با میانگین 37.1 گرم در متر مربع بیشترین عملکرد پروتئین دانه را به خود اختصاص داد اما بیشترین عملکرد بیولوژیک با میانگین 1207.2 گرم در متر مربع مربوط به رقم گاورس زرد در تاریخ کاشت23 اردیبهشت بود. به طورکلی، نتایج این تحقیق نشان داد که برای کشت رقم چماقی، تاریخ کاشت 13 خرداد و برای کشت رقم گاورس زرد، تاریخ کاشت  3 تیر برای زراعت ارزن در بیرجند می تواند مناسب می باشد.

Response of Yields and Agronomic Traits of Five Grain Millet Varieties to Planting Date

To study the effect of planting dates on yields, yield components and protein contents of seeds of millet varieties in Birjand region, an experiment was carried out as a splitplot based on randomized complete block design with three replications at the Research Field of Islamic Azad University, Birjand Branch, Birjand, Iran, in 2013. Planting dates with three levels (May 12rd, June 2nd and June 23rd) were assigned to main plots and millet varieties with 5 levels (Bastan, Chomaki, Pishahank, White Gavars and Yellow Gavars), to subplot was. The results of variance analysis showed that the effect of planting date× variety interaction significantly affected tiller number per plant, seed number per panicle, number of days to physiological maturity, seed yield, biological yield, harvest index and protein yield. Means comparison of simple effects showed that the highest of panicle number per m2 (736.97) obtained at planting date of June 2nd and highest 1000seed weight (3 g) obtained at planting date of June 23rd. Also, the highest number of panicles per m2 (742.2) belonged to White Gavars and highest 1000seed weight (4.2 g) to related to Pishahang varieties, respectively. Means comparison of simple effect showed that the highest seed and protein yields (323.2 and 37.1 g.m2) were obtained from Chomaki variety at planting date of June 2nd respectively, but the highest biological yield (1207.2 g.m2)belonged to Yellow Gavars variety at planting date of May 12rd. As a whole, results of this research showed that planting date of Jane 2nd for Chomaki variety and planting date of June 23rd for Yellow Gavars variety were found to be proper planting dates to grow these two varieties in Birjand.