اثر کاربرد کودهای آلی و بیولوژیک با کاهش کود نیتروژن بر عملکرد کیفی و کمّی برنج

به منظور بررسی امکان افزایش عملکرد کمّی و کیفی برنج رقم طارم هاشمی با کاربرد کودهای آلی و بیولوژیک همراه با کاهش مصرف کود شیمیایی نیتروژنی، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تیمار و سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه‌ای واقع در شهرستان آمل اجرا گردید. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: t1: شاهد یا عدم مصرف کود، t2: مصرف کود نیتروژن به میزان 46 کیلوگرم در هکتار، t3: مصرف کمپوست آزولا به میزان 10 تن در هکتار، t4: مصرف ورمی‌کمپوست به میزان 10 تن در هکتار، t5: مصرف کود نیتروژن به میزان 23 کیلوگرم در هکتار + کمپوست آزولا به میزان 5 تن در هکتار، t6: مصرف کود نیتروژن به میزان 23 کیلوگرم در هکتار + ورمی‌کمپوست به میزان 5 تن در هکتار، t7: مصرف کمپوست آزولا به میزان 5 تن در هکتار + ورمی‌کمپوست به میزان 5 تن در هکتار و t8: مصرف کود نیتروژن به میزان 12 کیلوگرم در هکتار + کمپوست آزولا به میزان 5 تن در هکتار + ورمی‌کمپوست به میزان 5 تن در هکتار. نتایج نشان داد که با عدم مصرف کود، درصد گلچه عقیم در خوشه (13.95 درصد) افزایش یافت. بیشترین طول خوشه (25.47 سانتی‌متر)، تعداد پنجه بارور در کپه (18.30 عدد) و تعداد دانه پر در خوشه (136.1 عدد) به تیمار t8 تعلق داشتند. حداکثر میزان وزن هزار دانه متعلق به تیمارهای t3 و t4 بود. بیشترین میزان عملکرد دانه (5295 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد توام کود نیتروژن، کمپوست آزولا و ورمی‌کمپوست حاصل گردید که به دلیل افزایش طول خوشه و اجزای عملکردی نظیر تعداد پنجه بارور در کپه و تعداد دانه پر در خوشه بوده است. میزان آمیلوز تحت تیمارهای ترکیبی کاهش یافت. دامنه مطلوب درجه حرارت ژلاتینه‌شدن (محدوده بین 3 تا 5) فقط در تیمارهای حاوی کود شیمیایی نیتروژن مشاهده گردید. با توجه به نتایج این تحقیق، تیمار t8 به دلیل کاهش مصرف کود شیمیایی نیتروژن و اثرات کمتر زیست ‌محیطی آن، تیمار مناسب تری برای افزایش عملکرد دانه برنج بود، اگرچه کاربرد ترکیبی نیتروژن با هر یک از کودهای بیولوژیک یا آلی به خصوص آزولا اثر معنی‌داری در بهبود عملکرد دانه داشت.