بازتاب شکل‌گیری دولت ماد در «گفتار مادی» هرودوت

شکل گیری دولت ماد میان پایان سده هشتم تا پایان سده هفتم ق.م. یکی از مسائل مناقشه برانگیز مطالعات خاور نزدیک باستان در چند دهه اخیر بوده است. مناقشه اصلی، پیرامون اعتبار منابع کلاسیک، به‌ویژه «گفتار مادی» هرودوت در بازسازی تاریخ ماد است که امروزه در بازنگری روند شکل گیری دولت در ماد، به دلیل عدم تطابق ظاهری آن با منابع خط میخی معاصر با دوره ماد زیر سوال رفته است. در مقاله حاضر با بازنگری گفتار مادی و به ویژه روایت بنیان گذاری پادشاهی ماد، تلاش شده است تا اعتبار این روایت در بازسازی تاریخ ماد از نو مورد ارزیابی قرار گیرد. به نظر می رسد اگرچه هرودوت از منابع شفاهی برای نگارش گفتار مادی در کتاب «تواریخ» خود بهره جسته است اما برخلاف انتقادات برخی پژوهشگران، این روایت هرودوت به‌هیچ‌روی بر پایه عناصر حماسی شکل نگرفته است. همچنین ناهمسانی «گفتار مادی» هرودوت با منابع خط میخی در برخی موارد ظاهری و در موارد دیگر صرفاً به دلیل تفاوت در رویکرد هرودوت و سالنامه های شاهی میان رودانی نسبت به مادها است.