ایلچیان قراختایی در دربار خوارزمشاهیان؛ زمینه‌های تاسیس سلسله قراختاییان کرمان

از اوایل قرن ششم قمری (12م) برخی از بازماندگان امپراتوری لیایو ـ که در چین از قوم مهاجم جورچن یا جورجت شکست خورده بودند ـ به سمت نواحی غربی گریختند و به زودی توانستند به رهبری فردی با نام یلوتاشه یک امپراتوری با نام لیایوی غربی یا قراختاییان در آسیای میانه و ترکستان ایجاد کنند (1130م) آنان به همین اکتفا نکردند بلکه با ادامه حرکت به سمت نواحی غربی با دولت های مسلمان قراخانی، سلجوقی، خوارزمشاهی و غوری همسایه شدند و به زودی با شکست دادن قراخانیان آنان را خراجگزار خود کرده و دولت های غوری و سلجوقی را هم در چندین درگیری در هم شکستند. آتسز خوارزمشاه نیز خود را مطیع آنان ساخت و خراجگزار آنان شد. از این زمان تا بیش از 70 سال بعد ایلچیان قراختایی از جانب گورخان های قراختایی به دربار خوارزمشاهیان وارد می شدند و خراج معهود را دریافت می کردند. براق و برادرش خمتبور تاینگو نیز دو تن از همین ایلچیان بودند که به دربار خوارزمشاهیان راه یافتند. اینان مدت‌ها در دربار خوارزمشاهیان حضور داشتند. هجوم مغول به ایران و حوادثی که طی آن پیش آمد، پای براق را به کرمان کشانید و در آنجا سلسله قراختاییان کرمان را بنیان نهاد. در این مقاله، سعی بر آن است تا مبتنی بر روش تحلیل تاریخی، مساله حضور ایلچیانی که از سوی گورخان‌های قراختایی به جانب خوارزمشاهیان فرستاده می‌شدند؛ با در نظر داشتن چگونگی حضور آنان در پیرامون مرزهای اسلامی، روابط آنان با دولت خوارزمشاهی و در نتیجه حضور براق حاجب و برادرش خمتبور تاینگو در دربار خوارزمشاهیان بررسی شود. این امر سرانجام به حرکت قراختاییان به کرمان و تاسیس حکومت قراختایی در این دیار انجامید.