تجارت خارجی صفویان و رقابت کمپانی های هند شرقی انگلیس و هلند ( دوره شاه صفی و شاه عباس دوم)

با تبدیل بازرگانی در اقیانوس هند به شاخه ای از تجارت دریایی جهانی، ایران عصر صفوی هم به دلیل نزدیکی به خلیج فارس وارد این عرصه گردید. کمپانی های هند شرقی انگلیس و هلند در نیمۀ اول قرن هفدهم میلادی با هدف در دست گرفتن تجارت انحصاری شرق متولد و راهی سرزمین های شرقی از جمله ایران شدند. شاه عباس یکم با عقد قرارداد و اعطای امتیازاتی آنان را وارد مدار اقتصادی و تجاری ایران کرد تا از رقابت تجاری آنها برای رونق و شکوفایی اقتصاد کشور استفاده کند. رقابت های این دو کمپانی برای تسلط بر تجارت انحصاری ایران پس از شاه عباس نیز ادامه یافت. مقالۀ حاضر، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع ایرانی و غیرایرانی، در پی روشن ساختن عوامل موثر در رقابت کمپانی های هند شرقی انگلیس و هلند در دورۀ شاه صفی و شاه عباس دوم است. یافته های این پژوهش نشان می دهند لغو انحصار صادرات ابریشم توسط شاه صفی، قراردادهای تجاری دولت ایران با کمپانی ها، پول نقد (نقدینگی)، جنگ های انگلستان و هلند در اروپا و خلیج فارس، و صادرات و واردات این کمپانی ها از عوامل موثر در رقابت تجاری کمپانی ها در دورۀ شاه صفی و شاه عباس دوم بودند. در این رقابت تجاری کمپانی هند شرقی هلند به دلیل دارا بودن نقدینگی بیشتر، قدرت چانه زنی و دیپلماسی بیشتر در در مذاکرات با دربار صفوی و مجهزتر بودن کشتی های تجاری نظامی بر کمپانی انگلیسی برتری داشت.

safavid foreign trade and the commercial competition of the english and dutch east india companies (the periods of shah safi and shah abbas ii)

as trade in the indian ocean became a branch of global maritime trade, safavid iran entered this arena due to its proximity to the persian gulf. the english anddutch east india companies were born in the first half of the 17th century to take over the exclusive trade of the east and went to the eastern lands, including iran.shah abbas i entered them into iran’s economic and commercial circuit by signing a contract and granting privileges to use the commercial competition between them for the prosperity and prosperity of the country’s economy. the competition of thesetwo companies to take over iran’s exclusive trade continued after shah abbas. thepresent article seeks to clarify the effective factors in the competition between britishand dutch east india companies in the shah safi and shah abbas ii periods by usinga descriptive-analytical method and using to iranian and non-iranian sources. thefindings of this research show that the annulment of the silk export monopoly byshah safi, commercial contracts of the iranian government with companies, cash(liquidity), british and dutch wars in europe and the persian gulf, the export andimport of these companies were effective factors in the commercial competition ofcompanies during the period of shah safi and shah abbas ii. also, the dutch eastindia company was commercially superior to the english company due to havingmore liquidity, higher diplomatic power in negotiations with the safavid court, andbetter-equipped equipped commercial-military ships.