کمیسیون‌های تخصصی در نخستین مجلس شورای ملی

برپایی نخستین دوره مجلس شورای ملی و ورود منتخبان ملت به عرصه قانونگذاری کشور، برخی نخبگان حاضر در مجلس را به ضرورت تفکیک نمایندگان در کارگروه‌های تخصصی ـ که کمیسیون خوانده می‌شد ـ متوجه کرد. کمیسیون‌ها از مهم‌ترین ارکان اداری مجلس اول بودند که لوایح و طرح‌های مختلف را پیش از ارایه در صحن عمومی مجلس، بررسی می‌کردند تا با ایجاد شرایط مناسب، زمینه‌های تصویب یا رد موارد قانونی را فراهم آورند. در این میان، دو عامل مهم می‌توانست بر کارکرد کمیسیون‌ها تاثیر بازدارنده داشته باشد: یکی آن‌که، نمایندگان برخی از حوزه‌ها ـ بنا به دلایلی چون دوری از مرکز و یا کارشکنی حکمرانان مخالف مشروطه ـ در واپسین روزهای مجلس اول به تهران رسیدند؛ بدین ترتیب، نه‌تنها تعداد نمایندگان در برپایی بعضی کمیسیون‌ها کافی نبود، بلکه این کمیسیون‌ها با کمبود نیروی متخصص مواجه می‌شدند. دومین عامل، کوتاه‌بودن مدت زمان نخستین دوره مجلس شورای ملی و مشکلات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی نمایندگان در آن دوره بود. این مقاله به این مساله می‌پردازد که با توجه به شرایط زمانی و اوضاع آشفته زمان برپایی مجلس اول، میزان شناخت، دریافت و گستره تخصص نمایندگان تا چه حد بر کارکرد و نتیجه عملکرد کمیسیون‌ها تاثیر گذاشت؟ بر اساس روش تحلیلی در تحقیق تاریخی، این پژوهش انجام شده و از نتایج آن بر می‌آید که به دلیل کم‌تجربگی و آگاهی کم نمایندگان از مباحث مطروحه در کمیسیون‌ها، بسیاری از مشکلات و مسایل همچنان باقی ماند و تا حد قابل توجهی موجب بروز مشکلات دیگر به‌ویژه اتلاف وقت، کندی روند بررسی مباحث مطروحه و تاخیر در تصویب قوانین موضوعه گردید.