احمد کسروی و ادعای پیامبری؛ بازاندیشی در آرا و نظرات مخالفان و منتقدان

فضای سیاسی پس از شهریور 1320 به رشد و ‌تضاد افکار انجامید. در این برهه احزاب سیاسی سعی در پیشبرد اهداف خود داشتند. حزب باهماد آزادگان در سال 1320 تاسیس شد و احمد کسروی موسس آن به یکی از چهره‌های بحث برانگیز تبدیل گردید. کسروی با نگارش کتاب آیین در سال 1311 و سپس تاسیس مجلۀ پیمان در سال 1312، در راه اصلاحات قدم گذاشت. تفسیر کسروی از دین با نام پاکدینی و انتشار کتاب ورجاوند بنیاد فصلی جدید در تحقیقات او گشود. کسروی، چه در سال‌های فعالیت و چه پس از مرگ، از سوی منتقدین و مخالفان به عنوان پیامبری نوظهور در ایران معاصر معرفی شد. در پژوهش حاضر با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و با روش توصیفی تبیینی به این سوال می‌پردازیم که آیا کسروی ادعای پیامبری داشت؟ و چرا مخالفان او را در مقام مدعی پیامبری نشاندند؟ براساس یافته‌های پژوهش، کسروی هیچ گاه مدعی پیامبری نبود، اما برداشت متفاوت او از قرآن که با تناقض‌هایی همراه بود و معرفی ورجاوند بنیاد به عنوان کتاب راهنما، انتقادهایی را در پی داشت. در این بین شکست نواب ‌صفوی در مناظره و انتشار اعلامیه ای در باب ادعای پیامبری کسروی، همگان را متوجه آرای دینی او کرد. بنابراین، با توجه به انفعال نهادهای دینی در چگونگی مواجهه با گفتمان کسروی، اتهام ادعای پیامبری بر پایۀ تحلیل و تفسیر سخنان او، مورد پذیرش بخشی از جامعه قرار گرفت. تشکیل گروه رزمنده، تندخویی و افزایش مشغلۀ نویسندگی کسروی که فرصت بازاندیشی در آرایش را به او نداد و برداشت ناقص و یک سویۀ مخالفان موجب افزایش اتهام‌ها شد و در نتیجه بخشی از منتقدان او را مدعی پیامبری دانستند.

ahmad kasravi and the claim to prophethood; reconsidering the views of opponents and critics

the political atmosphere after shahrivar 1320 led to growth and conflict in opinions. at this time, political parties tried to advance their goals. bahmad azadegan party was established in 1320 and its founder ahmad kasravi became one of the controversial figures. kasravi started on the path of reforms in 1311 by writing the book of religion and in 1312 by founding the peyman magazine. kasravi’s interpretation of religion with the name pakdini and the publication of the book varjavand bonyad opened a new chapter in his research. during the years of activity and after, there were criticisms about kasravi’s prophethood claim. in the current research, we are addressing the question of whether kasravi claimed to be a prophet. moreover, why did the opponents put him in the position of claiming to be a prophet? according to the findings of the research, kasravi did not claim to be a prophet; however, the incorrect understanding of the qur’an, which was accompanied by contradictions, and the introduction of varjavand bonyad as a guidebook, led to criticism. in the meantime, nawab safavi’s defeat in the debate and the publication of a declaration about kasravi’s prophethood made everyone aware of the criticism. therefore, considering the passivity of religious institutions in dealing with kasravi’s discourse, the accusation of claiming to be a prophet based on the analysis and interpretation of his words was accepted by a part of the society. the formation of the fighting group, the fierceness and increased intensity of kasravi’s writing, which did not allow him to reconsider his view, and the incomplete and one-sided perception of the opponents, led to an increase in accusations, and as a result, some of the critics considered him a prophet. the present article has investigated the issue, using archival resources and a descriptive-explanatory method.