جنبش دهقانان ماکو در انقلاب مشروطه: علل و پیامدها

با پیروزی انقلاب مشروطه و تاسیس انجمن های ایالتی و ولایتی، مشروطه‌خواهان تبلیغات وسیعی با محوریت مبارزه با استبداد و پایان دادن به مناسبات ارباب رعیتی در میان دهقانان ماکو انجام دادند. این اقدامات موثر واقع شد و جنبش بزرگی علیه مالکان و خوانین در روستاهای ماکو شکل گرفت. مقالۀ پیش رو بر محور این دو سوال تدوین گردیده است که علل و زمینه‌های شکل‌گیری این جنبش چه بود؟ و چه تبعات و پیامدهایی داشت؟ با استفاده از داده‌های نشریات، اسناد و مدارک آرشیوی و کتب تاریخی، با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، به این پرسش‌ها پاسخ داده خواهد شد. دستاورد این پژوهش نشان می‌دهد که مناسبات ناعادلانۀ ارباب رعیتی در ماکو و تسلط خوانین بیات بر زندگی دهقانان، در کنار تبلیغات گستردۀ مشروطه‌خواهان در میان روستاییان، از عوامل مهم شکل‌گیری این جنبش بود. مصادرۀ املاک خوانین، تاسیس انجمن‌های روستایی و اخراج اقبال‌السلطنه از ماکو از مهم ترین پیامدهای این حرکت بود. همچنین اگرچه مشروطه‌خواهان ایالت آذربایجان محرک این جنبش بودند، در ادامۀ کار هیچ حمایتی از دهقانان ماکو نکردند و اقبال‌السلطنه با حمایت گستردۀ مستبدین جنبش دهقانان ماکو را به شدت سرکوب و نظام ارباب رعیتی را با شدت بیشتر در روستاها برقرار کرد.

maku peasant movement in the constitutional revolution: causes and consequences

with the victory of the constitutional revolution the constitutionalists did extensive propaganda among maku villagers to draw them to their side. this propaganda, which was centered on the end of lord-serf relations, became effective and a big rebellion was formed in the maku villages against the owners and landlords. the following article is based on these two questions: firstly, what were the causes and grounds for the formation of this movement? secondly: what were the consequences of this movement? by using the data of publications, archival documents and historical books, and with descriptive-analytical method, the main topics of the article will be discussed. the result of this research shows that the unfair lord-serf relations in maku and the dominance of the bayat poets over the lives of the peasants, along with the widespread propaganda of the constitutionalists among the villagers, were important factors in the formation of this movement. the confiscation of khanin’s properties, the establishment of village associations and the expulsion of iqbal al-saltaneh from maku were among the most important consequences of this movement. also, although the constitutionalists of the state of azerbaijan were the driving force of this movement, they did not provide any support to the mako peasants in the continuation of the work, and this caused iqbal al-saltaneh to severely suppress the mako peasant movement with the broad support of the autocrats, and the lord-serf system in the villages more severely. established