بحران اقتصادی غزنویان و تاثیرآن بر بی‌ثباتی نظم سیاسی

غزنویان (360 431 ق / 971 1040م) از حکومت های دورۀ میانه با خاستگاه غلامی بودند که پس از برانداختن سامانیان در شرق ایران به ِ قدرت رسیدند. مالیات و خراج، از منابع ِ متعارف و سنتی اقتصاد این حکومت بود و از آنجایی که اقطاع داری به علت داشتن عوارض سیاسی هیچگاه مورد توجه سلاطین غزنوی قرار نگرفت، دس تیابی به غنایم هند به منبع درآمد همیشگی این سلسله بدل شد؛ که گرچه با تامین مخارج جاری حکومت، ارتش بزرگ و حرفه ای آن ها را پیوس ته فعال نگه میداشت، اما این غنایم، فیل ها و بردگان، بازخورد قابل انتظار را در تولید، توسعه و رونق اقتصادی غزنویان ایجاد نکردند و مسکوکات فراوان نیز با افزایش نقدینگی، ایجاد تورم و گرانی را رقم زد. در این مقاله به تاثیر لشکرکشی های فراوان به هند بر ایجاد قدرت گیری های مالی نهاد س پاه که به مرور منجر به تبدیل نظامیان از جنگجویانی جسور و چابک به طبقه ای مرفه و عافیت طلب شد، پرداخته ایم. این انحطاط سیاسی و اخلاقی موجب شد تا غزنویان با تحرکات ترکمنان در خراسان، دچار شکست های پیاپی شوند و با غارت شدن، توان مالی و نظامی خود را از دست بدهند. رعایای غزنوی نیز که پیش از این به دلیل لشکرکشی به هند، بارها طعم فشارهای مالیاتی را چشیده بودند، با دریافت مالیات های سنگین از ایشان و پیدایش قحطی، کمکم رویکردی بی طرفانه یا حتی جانبدارانه نسبت به ترکمنان در پیش گرفتند تا جایی که شکست نهایی غزنویان در نبرد دندانقان رقم خورد.