شناسایی و بررسی تشکیلات نظامی جایگزین دیوان عرض در دوره ایلخانان
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
یارمحمدی تکتم ,خسروبیگی هوشنگ
|
|
منبع
|
تاريخ ايران - 1396 - شماره : 22 - صفحه:47 -68
|
|
چکیده
|
با هجوم مغولان به ایران، جایگاه و موقعیت دیوان عرض به طور کامل دگرگون شد و تشکیلات اداری و مالی نظامی مغولان جایگزین این دیوان شد. مساله اصلی پژوهش متکی بر این است که مغول ها و ایلخانان حکمران چه سازو کارهایی برای جایگزینی عملکرد دیوان عرض و عارض و متناسب یا ناهمسان با سنت های اداری قلمرو متصرفی(ایران) اتخاذ کردند. این تحقیق با هدف بررسی مساله فوق و نیز شناسایی و بررسی تشکیلات نظامی جایگزین دیوان عرض در دوره ایلخانان، فرایند این جایگزینی و نیز نتایج مترتب بر آن و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی در حوزه مطالعات کتابخانه ای سامان یافته است.مغولان به دلیل توانمندی خود در نظامیگری و تشکیلات آن، استفاده از دیوان عرض را منسوخ کردند. در تشکیلات جدید برخی از وظایف دیوان عرض به امرای نظامی و بخشی نیز به الغ بیتکچی و دیگر کارکنان اداری و مالی داده شد. با شروع حکومت ایلخانان و به خصوص ایلخانان مسلمان، علیرغم تداوم سنت های مغولی در سازمان لشکری و خصوصاً از عهد غازان خان، تغییراتی همسو با سنتهای اداری ایرانی در این حوزه صورت گرفت. این اقداماتخواسته یا ناخواسته گرچه نشان از بازگشت کم رنگ دیوان عرض و عارض در این دوره را دارد، ولی به دلیل حضور پر رنگ امرای نظامی و نیز ظاهراً اختلافات دیوانسالاران ایرانی، این دیوان نتوانست همچون برخی عناصر اداری ایرانی به صورت کامل احیا شود. این بازنمایی کم رنگ نیز ناشی از تلاش هوشمندانه دیوانسالاران ایرانی در احیا و یا حداقل در تلفیق سنت های اداری ایرانی با سنت های مغولی محسوب می شود.
|
|
کلیدواژه
|
ایلخانان، تشکیلات نظامی، دیوان عرض، عارض، مغول
|
|
آدرس
|
دانشگاه پیام نور, ایران, دانشگاه پیام نور, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
kh_beagi@pnu.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|