حاکمیت سیاسی در مکتب اعتزال با تاکید بر اندیشه قاضی عبدالجبار

بازیابی مولفه‏های اساسی حاکمیت سیاسی از نگاه مکتب اعتزال با محوریت دیدگاه قاضی عبدالجبار بررسی می‏شود. براین‏اساس سعی شده با رویکرد توصیفی ? تحلیلی از داده‏های مطالعاتی به روش کتابخانه‏ای، ریشه‏های اندیشه حاکمیت سیاسی از نگاه مکتب اعتزال با وجود تفاوت و قرایت‏های شکل‌گرفته در این مکتب از حکومت و جایگاه حاکم را ارایه دهد. افزون بر این، به‏مسیله ویژگی‏های لازم در حاکم و مبانی آن و همچنین موضوع عصمت در اندیشه اعتزال پرداخته است. طرح تفکیک امامت فراتر و فروتر و گرایش معتزله بغداد به لزوم امامت فراتر، یکی از جهش‏های تفکر در اندیشه اعتزال در میان اهل سنت به‏شمار می‏آید. در انگاره اعتزال راه دست‏یابی به امام از شیوه انتخاب، الگو می‏پذیرد و از آن‏رو که احتمال خطا در رفتار حاکم جامعه مطرح است، شرایطی برای چگونگی امربه‏معروف و نهی‏ازمنکر به‏تناسب مراتب آن، در منظومه فکری معتزلیان تبیین شده است. نتایج بازشناسی انگاره‏های معتزلیان در تبیین مولفه‏ها و ویژگی‏های حاکمیت در تحلیل نقادانه میزان پایبندی این جریان به شعار عقلانیت در سنجش مسایل حوزه امامت نقش‏نمایی می‏کند. اهمیت این امر با توجه به اندیشه غالب این تفکر در قرن‏های نخست تاریخ اندیشه اسلامی و نوع واکنش‏ها به روش و رویکرد اعتزال آشکار می‏باشد.