رمز نور و رنگ در آرای علا الدوله سمنانی و سیدمحمد نوربخش

توصیف منازل سلوک و اطوار قلب و مکاشفات خلوت، از طریق انوار و الوان در تصوف و عرفان اسلامی، به‌خصوص در طریقه کبرویه، و نقش شیخ در این زمینه دارای اهمیت خاصی است. علا الدوله سمنانی (659- 736) و سیدمحمد نوربخش (795- 869) دو تن از عارفان مشهور این طریقه به‌شمار می‌روند که در آثار خود به این مهم پرداخته‌اند. سمنانی آنچه را که کبرویه، اطوار سبعه قلب می‌خواند، به لطایف تعبیر کرده و در تقریر خود هریک از این لطایف سبع را در وجود انسان که عالم صغیر محسوب می‌شود، حکم وجود انبیا و مظهریت آن‌ها را در عالم کبیر دانسته و نیز هریک از این‌ها را، دارای نوری خاص با رنگ مخصوص به‌خود می‌داند که سالک در مراتب و اطوار، در حال مکاشفه، مشاهِد آن نور خواهد بود. نوربخش نیز با بیان مراتب نور و تقسیم آن به وجود، علم و ضیا و تطابق هریک با عوالم خمس و تمثّل آن با رنگ‌ها و بیان فیوضات الهی و ارتباط آن با افلاک سماوی و ارتباط میان انوار متلونه و تجلیات متعیّنه به این موضوع شکلی نمادین بخشیده است. بررسی تحلیلی و مقایسه‌ای این موضوع در برخی متون عرفانی کبرویه و آثار سمنانی و نوربخش، می‌تواند قلمرو جدیدی به‌روی انسان در فهم مکاشفات عرفانی باز کند.