جایگاه انگاره دین در نظام فلسفی هگل

هگل دیدگاهی تاریخی درباره دین و سیر تکامل آن دارد. این سیر با حرکت روح از نازل ترین مرتبه آغاز می‏شود و تا رسیدن به عالی ترین جایگاه -روح مطلق- ادامه می‏یابد؛ روح آدمی با گذار از هنر، به دین می‏رسد و سپس، به‏سوی عقلانیت محض حرکت می کند. در این مقاله، در پی آنیم تا نخست، به شیوه ای توصیفی، معانی متفاوت مورد نظر هگل از انگاره انگاره دین را، در دوره های مختلف فکری وی، بیان کنیم؛ سپس، به پدیدارشناسیِ تاریخیِ این انگاره انگاره از دید وی خواهیم پرداخت. هگل معتقد است که انگاره دین ماهیت دوگانه ای دارد: ازیک‏سو، متشکل از امر حسی هنری و ازسوی‏دیگر، دارای وجهی مفهومی فلسفی است؛ براساس همین نگرش، انگاره دین را به‏عنوان یک حد وسط منحصربه‏فرد، نسبت به دیگر واسط ها، در سیر تکامل روح تبیین می‏کنیم. علاوه بر این، از تاثیر صورت سه گانهه اقانیم مسیحی بر تلقیِ دیالکتیکیِ هگل از سیر تاریخیِ روح یاد خواهد شد، به مثابه امری که خوانش های متفاوت و گاه متضاد از فلسفه هگل به دست می‏دهد.